Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2011

Καλές Γιορτές!

Merry Christmas, a photo by Eva Psarrou on Flickr.
 
Δύσκολη η χρονιά που πέρασε

Εύχομαι η επόμενη να μας ανταμείψει όλους

Για τις αντοχές μας...

Υγεία

Δύναμη

Δημιουργικότητα

Και προπαντός

Καλή καρδιά!

Θα τα πούμε πάλι από του χρόνου

Να είστε καλά

Να περάσετε τέλεια

Κοντά στους ανθρώπους που αγαπάτε

Καλά Χριστούγεννα, Kαλές Γιορτές!
 
 

Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Θέμα 2ης γραπτής εργασίας 2011-12

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΕΛΠ 22
ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2011-12


ΘΕΜΑ 2ης ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Στα Ηθικά Νικομάχεια, Βιβλίο 4 (1123a34–1125a35), και αφού έχει αναλύσει μια σειρά ηθικών αρετών, πολλές από τις οποίες είναι εξαιρετικά οικείες και στον σύγχρονο αναγνώστη, ο Αριστοτέλης παρουσιάζει και ορίζει την αρετή της μεγαλοψυχίας. Η τελευταία κατέχει μια εξαιρετικά διακεκριμένη θέση ανάμεσα στις αρετές του πολιτικού βίου, για την αξία του οποίου, ωστόσο, ο ίδιος Αριστοτέλης είχε εξαρχής διατυπώσει ορισμένες επιφυλάξεις (Βιβλίο 1, 1095b14-1096a10). Να μελετήσετε τα παραπάνω χωρία και να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα:
1.      Πώς ορίζεται η αρετή της μεγαλοψυχίας; Αναλυτικότερα, ποια είναι η σχέση της με τις υπόλοιπες αρετές; Πώς συνδέεται με το καλόν; Ποιες είναι οι επιμέρους εκφάνσεις της; Πώς περιγράφεται  με βάση την αρχή της μεσότητας;
2.      Πώς ενσωματώνεται η εξύμνηση της αρετής της μεγαλοψυχίας στη γενικότερη αριστοτελική θεώρηση για τον πολιτικό βίο;
3.      Ποιες είναι εκείνες οι αλλαγές στην ηθική μας σκέψη που μας κάνουν να αναρωτιόμαστε, σήμερα, κατά πόσον η αριστοτελική μεγαλοψυχία συνιστά μια αμφισβητήσιμη, ή όχι, αρετή;

Έκταση: 2.000 - 2.500 λέξεις
Ημερομηνία παράδοσης: Έως την Τρίτη 17-01-2012


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ: Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, Βιβλία Α΄ - Δ΄, μετφρ. Δ. Λυπουρλής, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος, 2006 [σσ. 137-141, 570-591]
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ ΤΟΥ ΕΑΠ
1. Στ. Βιρβιδάκης και Αικ. Ιεροδιακόνου (επιμ.), Ελληνική φιλοσοφία και επιστήμη, Α΄ τόμος, Πάτρα: ΕΑΠ, 2000 [Κεφάλαιο 4.3.: Π. Κόντος, «Αριστοτέλης, Ηθική και πολιτική φιλοσοφία», σσ. 206-211]
2. M. Vegetti, Ιστορία της Αρχαίας φιλοσοφίας, Αθήνα: Τραυλός, 2000 [σσ. 244-255]
ΛΟΙΠΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. I. Düring, Ο Αριστοτέλης, τόμος Β΄, Αθήνα: ΜΙΕΤ, 1994 [σσ. 237-260]
2. Π. Κόντος, Η αριστοτελική ηθική ως οντολογία, Αθήνα: Κριτική, 2000 [σς. 88-97]
3. B. Snell, Η ανακάλυψη του πνεύματος, Αθήνα: ΜΙΕΤ, 1984 [σσ. 217-256]
4. Σ. Αβέριντσεφ, «Ταπείνωση και αξιοπρέπεια του ανθρώπου», Εκηβόλος, 16-17, 1987, 1575-1604.


Πέμπτη 1 Δεκεμβρίου 2011

EΑΠ.iΛΕkΤoi: to be or not to be?

Έχω προβληματιστεί πολύ αυτές τις μέρες εξαιτίας ενός τηλεφωνήματος από ΣΕΠ μου προηγούμενης χρονιάς σχετικά με το blog. Αφού με διαβεβαίωσε για το καλοπροαίρετο της συνομιλίας μας και για την αδιαμφισβήτητη εκτίμηση που έχει στο πρόσωπό μου κτλ., κατέληξε στο δια ταύτα, ότι, ναι μεν ωραία η δουλειά που κάνω, ναι μεν συγχαρητήρια για ποιότητα και αποτέλεσμα, όμως παρά την "ρομαντική μου διάθεση να προσφέρω, χωρίς να το θέλω γίνομαι μέρος του προβλήματος"...

Το πρόβλημα στο οποίο αναφερόταν ήταν η κατά λέξη αντιγραφή όσων γράφω από εσάς που με διαβάζετε. Όπως ενημερώθηκα δια στόματος του διορθωτή των εργασιών σας, παίρνετε αυτά που βρίσκετε στο blog και τα κάνετε copy-paste στις εργασίες σας, ακόμα και όσα βρίσκονται σε μορφή ..σημειώσεων! Αντιγράφετε αβασάνιστα και άκριτα κατά λέξη ό,τι βλέπετε, οι ΣΕΠ τα εντοπίζουν, μετά εντοπίζουν την πηγή (εμένα δηλαδή) και από εκεί που σκοπός μου ήταν να είμαι μέρος της λύσης, γίνομαι ξαφνικά μέρος του προβλήματος και ενημερώνομαι από τον ίδιο τον ΣΕΠ γι' αυτό...

Φυσικά, πάγωσα. Ποτέ δεν το είχα δει έτσι. Και φυσικά, δεν περίμενα η ευθύνη ενός βιαστικού και επιπόλαιου copy-paste από εσάς προκειμένου να ξεμπερδεύετε γρήγορα με τον βραχνά των εργασιών να έρθει στις δικές μου πλάτες. Δεν το περίμενα γιατί πίστευα ότι βοηθούσα. Και νόμιζα ότι είχα κάνει πλέον σαφές ότι αυτά που διαβάζετε εδώ μέσα είναι απόψεις και μέθοδοι που ακολουθώ εγώ και ότι καμία σχέση δεν έχει το μπλογκ μου με την επίσημη ιστοσελίδα και γραμμές του ΕΑΠ. Το είπα πολλές φορές και θα το πω άλλη μία: αυτά που γράφω και που μοιράζομαι εδώ, γράφονται από την σκοπιά την δική μου. Είναι ο δικός μου τρόπος μελέτης και ο δικός μου τρόπος για να ανταπεξέλθω στις απαιτήσεις της σχολής. Δεν σημαίνει ότι είναι και ο μοναδικός, ούτε και θα το έκανα αν υπήρχε κάτι αντίστοιχο σε κάποιο άλλο site. Συγκεντρώνω ό,τι μπορεί να φανεί χρήσιμο σαν ύλη, σαν σημειώσεις και σαν τρόπος να αναλυθεί ένα κείμενο ή να γραφτεί μια εργασία, κυρίως για μένα, επειδή βοηθάει εμένα πρώτα και μετά όλους τους άλλους. Πρώτα το κάνω για μένα.

Δεν θα υπήρχε αυτός ο χώρος αν όλα αυτά μπορούσαν να καλυφθούν από τις ελάχιστες φορές που βλέπουμε τους ΣΕΠ και επικοινωνούμε μαζί τους ή από την ίδια την εξ' αποστάσεως μέθοδο διδασκαλίας που το κάνει τόσο πιο δύσκολο από τα αντίστοιχα συμβατικά πανεπιστήμια. Στο ΕΑΠ είμαστε μόνοι μας. Χωρίς σωστή οργάνωση δεν βγαίνει εύκολα η θεματική, οργάνωση που καλούμαστε να φτιάξουμε εμείς οι ίδιοι. Δεν φταίνε οι ΣΕΠ για το περιορισμένο του ρόλου τους, δε νομίζω ότι θα μπορούσαν, ακόμα κι αν το ήθελαν, να μας πάρουν από το χεράκι και να μας δείξουν τον δρόμο. Τον δρόμο πρέπει να τον βρούμε μόνοι μας, είναι το σύστημα τέτοιο που το απαιτεί.

Φυσικά, θίχτηκε και αυτό, το ότι δηλαδή δεν θα έπρεπε να μοιράζομαι τίποτα με κανέναν, ακριβώς επειδή είναι κάτι που πρέπει να κάνει ο κάθε φοιτητής από μόνος του, ξεχωριστά και ότι και αυτό είναι μέρος της εκπαίδευσής του. Και ότι με αυτό το μπλογκ κάνω τη δουλειά του ΣΕΠ, του φροντιστηρίου και του ίδιου του φοιτητή ταυτόχρονα. Θα συμφωνούσα βέβαια με όλα αυτά, και συμφωνώ, όμως υπάρχει μια παράμετρος που μας διαφοροποιεί από τα υπόλοιπα πανεπιστήμια και που κάνει όλη τη διαφορά: η ηλικία. Ξεκινάμε μεγάλοι, όταν οι υποχρεώσεις μας τρέχουν με χίλια και πρέπει να γίνουμε χίλια κομμάτια για να ανταποκριθούμε σε όλα. Δεν είμαστε η ανέμελη γενιά των δεκαοχτώ και είκοσι χρονών, με τη μαμά να μας έχει έτοιμο το σπίτι και το φαγητό και τον μπαμπά να μας εξασφαλίζει το χαρτζιλίκι. Υπάρχουν άνθρωποι που εξαρτώνται από εμάς, τα παιδιά μας, που περιμένουν από εμάς ό,τι περιμέναμε κάποτε από τους δικούς μας γονείς. Αυτό τα αλλάζει όλα και νομίζω ότι μπορεί να δικαιολογήσει εν μέρει το συχνό φαινόμενο της αντιγραφής από το ίντερνετ. Είναι αθέμιτο, δεκτό, είναι όμως εν μέρει δικαιολογημένο.

Δεν ξέρω.. ίσως και να έχει δίκιο. Ίσως πάλι και να μην έχει σημασία το τι κάνω ή δεν κάνω εγώ, αφού η πρόσβαση στο internet πάλι θα δώσει τροφή για αντιγραφή με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Κανένας δεν μπορεί να ελέγξει το τι γίνονται αυτά που γράφει από τη στιγμή που φεύγουν από αυτόν. Έχω την διάθεση να συνεχίσω να προσφέρω, δεν μπορώ όμως να επωμιστώ την ευθύνη ούτε για το Ανοικτό, το οποίο αδυνατεί να ελέγξει τα copy-paste των εργασιών επειδή υπολείπεται του συστήματος που 'χτυπάει' σε κάθε αντιγραφή από άλλη πηγή, όταν άλλα πανεπιστήμια το διαθέτουν εδώ και χρόνια (ανάμεσά τους και το Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Κύπρου το οποίο δέχεται τις εργασίες μόνο σε ηλεκτρονική μορφή ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο), ούτε και τη διάθεση βέβαια των φοιτητών για τυφλή αντιγραφή όσων βρίσκουν στο ίντερνετ, χωρίς έλεγχο της πιστότητας και χωρίς βέβαια να λένε από πού το πήραν. Δεν έχω ευθύνη για το πώς το βλέπει ο καθένας, ούτε για το πώς χρησιμοποιείται, θεμιτά ή αθέμιτα, το υλικό που δίνω από εδώ μέσα και νομίζω ότι είναι άδικο να μου καταλογίζεται η ευθύνη για κάτι τέτοιο. Δεν δημιουργώ εγώ το πρόβλημα, το πρόβλημα προϋπήρχε και θα συνεχίσει να υπάρχει όσο θα υπάρχει πρόσβαση στο ίντερνετ, ανεξάρτητα από εμένα και το blog μου.

Δευτέρα 14 Νοεμβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 12

Εκπόνηση εργασιών, η τελευταία εβδομάδα πριν την παράδοση

Βρισκόμαστε ήδη μία εβδομάδα πριν τη λήξη της προθεσμίας μας και είμαστε πελαγωμένοι σε μια θάλασσα σημειώσεων, υπογραμμισμένων αποσπασμάτων σε χίλιες μεριές και με το ρολόι να τρέχει αμείλικτα εις βάρος μας. Μαζί με την περίοδο προετοιμασίας για τις εξετάσεις, είναι από τις πιο δύσκολες μέρες όλης της ακαδημαϊκής χρονιάς. Ο πανικός, το άγχος και η διάθεση για εγκατάλειψη δεν επισκέπτονται μόνο εσάς, αλλά όλους όσους κάνουν τις εργασίες μόνοι τους.

Δεν είναι εύκολη δουλειά η εκπόνηση μιας εργασίας, δεν θα ήταν τόσο ακριβές αν δεν ήταν. Πολλές φορές αναρωτιέμαι αν τελικά κάνω καλά που χάνω τον χρόνο μου σε έξτρα βιβλιογραφία εις βάρος του χρονοδιαγράμματος, που εύλογα μένει πίσω για χάρη των εργασιών. Αναρωτιέμαι επίσης αν κάνω καλά που ρίχνω το βάρος στην εργασία, που ξέρουμε ότι αποτελεί μόνο το 30% της τελικής βαθμολογίας, και δεν την δίνω κι εγώ αλλού να μου τη γράψουν και να φύγει από πάνω μου το άγχος, η κούραση, τα νεύρα όταν δεν μου βγαίνει όπως θέλω, η απογοήτευση όταν βλέπω πόσο πολλά είναι αυτά που πρέπει να γίνουν και πόσος λίγος είναι ο χρόνος που απομένει κάθε φορά. Όμως, θα σας πω κάτι. Και δωρεάν να μου την έγραφαν, δε νομίζω ότι θα επέλεγα μια τέτοια λύση.

Όταν κάποιος άλλος αναλαμβάνει να γράψει την εργασία σου, το άγχος που έχεις αυτή τη φορά είναι πολύ διαφορετικό και πιστεύω πολύ χειρότερο από το κυνήγι του χρόνου. Θα την έχω στην ώρα της; Θα μου την γράψουν καλά; Θα βάλουν τα σωστά αποσπάσματα; Θα είναι η μοναδική που εμφανιστεί στην αγορά; Θα είμαι σίγουρος ότι δεν την έχουν γράψει σε άλλους δέκα; Θα μπορέσω να την ελέγξω όταν έρθει στα χέρια μου, αφού δεν έχω κάνει την κατάλληλη προετοιμασία; Και δεν βάζω και τον οικονομικό παράγοντα, ο οποίος δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητος, ειδικά με τις τρέχουσες συγκυρίες. Για όλα αυτά, λοιπόν, και για άλλα, προτιμώ να ασχοληθώ η ίδια, παρά τις όποιες δυσκολίες. Προτιμώ το άγχος της καταληκτικής ημερομηνίας από το άγχος μιας έτοιμης ξένης και αμφίβολης δουλειάς. Και προτιμώ έναν μικρότερο ίσως βαθμό, που όμως θα ξέρω ότι τον κέρδισα με το σπαθί μου, και γι' αυτό θα τον χαρώ διπλά, παρά έναν μεγαλύτερο που δεν θα μου λέει τίποτα, παρά μόνο ότι έκλεψα, κορόιδεψα, λιγοψύχησα και όλα τα συναφή συναισθήματα που θα μου στερούσαν τον ύπνο μου τα βράδια από τις τύψεις. Δεν είμαι εγώ για τέτοια, δεν μπορώ τέτοιου είδους αγωνίες. Προτιμώ τον ασφαλή δρόμο, τον ίσιο.

Πίσω στα άγχη μας τώρα:

Η τελευταία εβδομάδα είναι άκρως αγχωτική επειδή είναι η εβδομάδα της συγγραφής. Έχουμε διαβάσει τα πάντα, έχουμε κρατήσει ό,τι ήταν να κρατήσουμε και τώρα ήρθε η ώρα όλα αυτά να γίνουν κτήμα μας. Να τα βάλουμε κάτω και να φτιάξουμε το δικό μας έργο. Εύκολο; Κάθε άλλο παρά.

Το να ξεκινήσεις να φτιάξεις κάτι δικό σου είναι εξαιρετικά εκφοβιστικό, από τη στιγμή που αυτό το κάτι βαθμολογείται και άρα κρίνεσαι από αυτό. Ξέρεις ότι τα έχεις κάνει όλα, ότι μέσα στο μυαλό σου υπάρχουν οι απαντήσεις, πιστεύεις ότι έχεις αφομοιώσει το θέμα, όμως όταν έρχεται η στιγμή να τα γράψεις, παθαίνεις black out και διαπιστώνεις έντρομος ότι όλη αυτή η εμπέδωση αρνείται πεισματικά να γίνει λέξεις.

Μην πανικοβάλλεστε. Και προπαντώς, μην εγκαταλείπετε. Έχετε στο νου σας ότι αυτό που κάνετε δεν μπορεί να το κάνει ο καθένας, εσείς είστε αυτοί που έχετε την δυνατότητα και ικανότητα, βέβαια, να αναλύσετε με επιστημονικό πλέον τρόπο, ένα θέμα για το οποίο έχετε κάνει έρευνα από βιβλιογραφία πανεπιστημιακού επιπέδου. Δεν είναι και λίγο αυτό, έτσι δεν είναι; Αναθαρρείστε, ανασηκώστε τα μανίκια και πιάστε δουλειά. Και μην σταματήσετε μέχρι να την ολοκληρώσετε.

Γνωρίζω καλά ότι η ζωή τρέχει με όλες τις υποχρεώσεις και κακοτοπιές της. Εργαζόμαστε, διατηρούμε οικογένειες, έχουμε χίλιες δυο υποχρεώσεις που δεν περιμένουν, έχουμε ανθρώπους γύρω μας που είναι λογικό να μην κατανοούν την δυσκολία αυτού που κάνουμε, όμως το μυαλό δεν σταματάει να δουλεύει. Αυτό δεν είναι δικό μου, ΣΕΠ μου το έχει πει. Δεν υπάρχει το 'δεν υπάρχει χρόνος'. Το μυαλό μας πάντα έχει τον χρόνο να εργάζεται, φτάνει να το θέλει και να το έχει βάλει σκοπό. Το μυστικό για να μην πελαγώνουμε είναι να μην εγκαταλείπουμε το θέμα μας. Προβληματιστείτε πάνω του, δουλέψτε το στο μυαλό σας, σκεφτείτε πώς θα ήταν καλύτερα να το ξεκινήσετε, από το α' στοιχείο ή από το β; Φωτίστε τις έννοιες-κλειδιά. Παίξτε μαζί τους, μέχρι να μπουν στη σωστή τους θέση, με μια σειρά που να εξασφαλίζει τη ροή στο διάβασμα. Μην ξεχνάτε, από τα γενικά στα ειδικά, από τα δεδομένα στα ζητούμενα. Μη φοβάστε τις δοκιμές. Μη φοβάστε να εκφραστείτε ελεύθερα. Μπείτε στη θέση του αναγνώστη, τι θα θέλατε να διαβάσετε; Ποιο στυλ θα σας κρατούσε ζωηρό το ενδιαφέρον; Πόσο βαρετό θα ήταν αν είχατε να διαβάσετε ένα γραπτό που επαναλαμβάνει συνεχώς τα ίδια, που δεν έχουν αλληλουχία οι παράγραφοι, που αφήνει ανοιχτές απορίες; Πόσο άσχημο θα σας φαινόταν ένα γραπτό χωρίς παραγράφους, χωρίς ωραίο στήσιμο, γεμάτο ορθογραφικά λάθη; Σκεφτείτε τα όλα αυτά όσο συγγράφετε και αφήστε αυτές να είναι οι αγωνίες σας, οι δημιουργικές αγωνίες κάθε δημιουργού και κάθε συγγραφέα, όχι αν η έτοιμη εργασία θα ξεγελάσει ή όχι τον ΣΕΠ. Αφήστε το να σας οδηγήσει εκείνο, μην το φοβάστε. Λυθείτε και αφήστε το να σας μιλήσει. Σίγουρα θα το κάνει αν ασχοληθείτε.
Θέλει υπομονή, θέλει επιμονή, πείσμα. Θέλει αφοσίωση. Ποια εργασία, όσο καλογραμμένη και αν είναι, μπορεί αλήθεια να δώσει τέτοιου είδους μαθήματα; Καμία. Εκτός από τη δική σας.

Κάτι παραπάνω από εβδομάδα μας έμεινε. Νομίζω ότι αξίζει να το παλέψουμε.

Καλό βράδυ!

Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 11

Εκπόνηση εργασιών, η εξέλιξη

Έχοντας ολοκληρώσει τη μελέτη της βιβλιογραφίας και αφού έχουμε κωδικοποιήσει τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε, είμαστε πλέον έτοιμοι να προχωρήσουμε στο επόμενο στάδιο, που είναι το Word.
Ανοίγουμε το έγγραφό μας και το σώζουμε με τον κωδικό που έχει ζητηθεί από το ΕΑΠ και τους ΣΕΠ: ονοματεπώνυμο, δίπλα ge1 (=γραπτή εργασία 1) και κωδικός ενότητας. Μεταξύ τους χωρίζονται με κάτω παύλες. Π.χ: psarroueva_ge1_elp22.doc (το doc είναι η ουρά που θα βάλει μόνο του το Word.)
Αν ο ΣΕΠ έχει ζητήσει ηλεκτρονική αποστολή της εργασίας, τότε στο έγγραφό μας ενσωματώνουμε και το έντυπο υποβολής εργασίας, αφού το σκανάρουμε με συμπληρωμένα τα στοιχεία και την υπογραφή μας.

Είναι βολικό να ξεκινήσουμε με τα εύκολα πρώτα: Φτιάχνουμε το εμπροσθόφυλλο με τον τίτλο της εργασίας, ύστερα τακτοποιούμε όμορφα τη σελίδα με τα περιεχόμενα, εισάγουμε την αρίθμηση των σελίδων, φτιάχνουμε την τελευταία σελίδα μας με τη βιβλιογραφία που θα χρησιμοποιήσουμε. Πάρα πολλές διορθώσεις γίνονται σε αυτή τη σελίδα. Είναι εύκολο να αποφύγουμε κακοτοπιές αν απλά κάνουμε copy + paste την βιβλιογραφία όπως μας έχει δοθεί στη διατύπωση του θέματος, το οποίο το έχουμε όλοι και είναι δεδομένο ότι έχει γραφτεί σωστά από τους συντονιστές των θεματικών. Τα διαδικαστικά είναι κάτι που μπορούμε να φτιάξουμε από την αρχή, ώστε να μην τα έχουμε ως εκκρεμότητα και άγχος φυσικά όσο πλησιάζει η καταληκτική ημερομηνία.

Αφού λοιπόν έχουμε ξεμπερδέψει με τους τύπους (και αυτά προσθέτουν στη βαθμολογία, μην το ξεχνάτε), ερχόμαστε στην ουσία: τη συγγραφή της εργασίας. Είναι ένα σκαλοπάτι που δυσκολεύει πολλούς, τους φαίνεται ακατόρθωτο και χρονοβόρο κι έτσι πολύ συχνά και πολύ κακώς, καταφεύγουν στις έτοιμες λύσεις. Δεν είναι τόσο ακατόρθωτο όσο φαίνεται, αρκεί να μην αδιαφορούμε (που είναι το ένα άκρο) και να μην πανικοβαλόμαστε (που είναι το άλλο). Συγκεντρωνόμαστε και οργανωνόμαστε κάνοντας ένα βήμα τη φορά.

Έχουμε φτάσει λοιπόν στο σημείο που καθόμαστε μπροστά σε μια κενή λευκή οθόνη με ανοιχτό το έγγραφο και τον κέρσορα να αναβοσβήνει. Τι κάνουμε;
Ό,τι κάναμε και πριν: Πάλι ξεκινάμε από τα απλά και τα έτοιμα. Δηλαδή:

Έχουμε ένα θέμα το οποία χωρίζεται σε α) και β). Δύο ερωτήματα, λοιπόν. Χωρίζουμε κι εμείς το έγγραφό μας σε δύο τμήματα, το α) και το β). Το κάνουμε αυτό γιατί το επόμενο βήμα μας είναι όλα αυτά που πρόκειται να χρησιμοποιήσουμε πρέπει τώρα να μπουν μέσα στο κείμενο. Χωρίζουμε επομένως το κενό έγγραφό μας με τίτλους:
1η σελίδα: Θέμα 1ης εργασίας (ξαναγράφουμε την διατύπωση του θέματος της εργασίας με τα στοιχεία μας, ονοματεπώνυμο δικό μας, του ΣΕΠ μας, την καταληκτική ημερομηνία, την αναφορά στο εκπαιδευτικό ίδρυμα, στο ακαδημαϊκό έτος, κτλ.). Η πρώτη σελίδα είναι η πρώτη εντύπωση που θα κάνει η εργασία μας στον διορθωτή. Αυτό σημαίνει ότι αισθητικά πρέπει να την έχουμε προσέξει ιδιαίτερα. Φροντίζουμε να είναι στοιχισμένη, με όλα τα στοιχεία σαφή και ξεκάθαρα, προς Θεού, να μην υπάρχουν ορθογραφικά λάθη, μεγάλη προσοχή στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, το "Ανοικτό" γράφεται με Κ και ΟΧΙ με Χ, όπως λανθασμένα γράφεται από πολλούς ουκ ολίγες φορές. Είμαστε λοιπόν πολύ προσεκτικοί και πολύ σχολαστικοί σε αυτό το κομμάτι.
2η σελίδα: Περιεχόμενα
3η σελίδα: α' ερώτημα
? σελίδα: β' ερώτημα
Συμπεράσματα
Βιβλιογραφία
Με όριο τις 2.000-2.500 λέξεις, υπολογίζετε περίπου όλο το αρχείο να φτάσει τις 9-10 σελίδες, έχουμε δηλαδή διαθέσιμες περίπου 2,5 σελίδες για να απαντήσουμε το κάθε μας ερώτημα. Στο μυαλό μας λοιπόν έχουμε ήδη εικόνα της έκτασης που θα πάρει η ανάλυσή μας.

Πώς προχωράμε τώρα στην ανάλυση αυτή;
Πάλι βήμα-βήμα τη φορά. Από το δεδομένο στο ζητούμενο και από το γενικό στο ειδικό. Για να γίνει αυτό με τον πιο ολοκληρωμένο και ορθολογικό τρόπο, μία λύση που χρησιμοποιώ εγώ είναι να καταγράψω τις πληροφορίες που έχω κωδικοποιήσει από τη μελέτη μου κάτω από τους τίτλους των ερωτημάτων. Ό,τι αφορά λοιπόν στον δελφικό χρησμό και τον τρόπο που αυτός εξετάζεται από τον Σωκράτη πρέπει να μπουν όλα κάτω από τον τίτλο του α' ερωτήματος. Ψυχή, επιμέλεια ψυχής, ευδαιμονία και πώς υποστηρίζονται κάτω από τον β' τίτλο.
Ποιο είναι το δεδομένο; Ποιο είναι το γενικό; Ότι όλη μας η έρευνα περιστρέφεται γύρω από έναν συγκεκριμένο φιλόσοφο και ένα συγκεκριμένο έργο ενός συγκεκριμένου συγγραφέα. Ξεκινάμε λοιπόν από αυτά. Γράφουμε δυο λόγια για την Απολογία, ποιος την έγραψε, ποιος είναι ο πρωταγωνιστής, τι έλεγε αυτός ο χρησμός, τι αντίχτυπο είχε στον Σωκράτη το άκουσμα αυτής της είδησης. Στη συνέχεια, ακολουθούμε ορθολογική πορεία σκέψης. Πώς αντέδρασε αρχικά; Τι έκανε στη συνέχεια; Και έτσι, σιγά-σιγά μπαίνουμε στο ζητούμενο που καλούμαστε να αναλύσουμε, στις μεθόδους δηλαδή που χρησιμοποίησε ο φιλόσοφος, τις οποίες έχουμε ήδη εντοπίσει στα κείμενα που διαβάσαμε.
Με τον ίδιο τρόπο προχωράμε στη συνέχεια στην απάντηση του β' ερωτήματος. Εδώ, έχουμε να κάνουμε με έννοιες αφηρημένες, όπως η ψυχή και η ευδαιμονία. Τι προϋπήρχε πάνω στα συγκεκριμένα; Τι βρήκε ο Σωκράτης έτοιμο από τους σοφιστές π.χ.; Πού διαφοροποιήθηκε; Από ποια σκοπιά προσέγγισε αυτούς τους όρους; Τι πίστευε ότι θα έφερνε στους ανθρώπους αυτή η προσέγγιση;
Δεν ξεχνάμε, την ώρα που περνάμε τις πληροφορίες μας στο Word, δίπλα από κάθε στοιχείο, πρόταση, παράγραφο κτλ. να βάζουμε πάντα τον συγγραφέα ή τον τίτλο του βιβλίου ή όπως τέλος πάντων τα έχουμε κωδικοποιήσει ώστε να τα καταλαβαίνουμε ποια είναι όταν θα έρθει η ώρα των παραπομπών.
Π.χ:
Έχουμε ως ενδεικτική βιβλιογραφία πέντε πακετάκια φωτοτυπιών. Αν βάλω πάνω στο καθένα από αυτά έναν αύξοντα αριθμό από το 1 μέχρι το 5 και ξέρω ότι την τάδε πρόταση την πήρα από το πακετάκι Νο 4, δεν χρειάζεται κάθε φορά που παίρνω κάτι από τον συγκεκριμένο συγγραφέα να γράφω όλο το κατεβατό τίτλους, ονόματα, εκδόσεις κτλ. Γράφω απλά το 4 και τη σελίδα. (4σ.23) Κατά τον ίδιο τρόπο το εγχειρίδιο γίνεται ΕΑΠσ.48, το εναλλακτικό διδακτικό υλικό γίνεται ΕΔΥσ.5 κ.ο.κ. Γιατί το κάνω αυτό; Γιατί όταν θα έχουμε ολοκληρώσει την συγγραφή του κειμένου μας και θα έχουμε πλέον ξεχωρίσει τα χρήσιμα από τα περιττά, δεν θα καθόμαστε να ψάχνουμε πού είχαμε βρει τι κάθε φορά, ο κωδικός του βιβλίου θα υπάρχει ήδη δίπλα του. Έτσι, οι παραπομπές μας γίνονται παιχνιδάκι, και επιπλέον, έχουμε γλιτώσει και τον χρόνο του ψαξίματος, αφού το οργανώσαμε σωστά από την αρχή.

Δεν αλλάζει κάτι από εργασία σε εργασία, πάντα η ίδια διαδικασία ακολουθείται, πάντα μας καθοδηγεί το θέμα μας και πηγαίνουμε βήμα-βήμα τη φορά.

Σάββατο 22 Οκτωβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 10

Εκπόνηση εργασιών, η προετοιμασία

Υπάρχουν διάφορες φάσεις επεξεργασίας από την ώρα που θα έρθει στα χέρια μας το θέμα της εργασίας μέχρι την παράδοσή της στον ΣΕΠ. Το πρώτο που πρέπει οπωσδήποτε να γίνει είναι να αφιερώσουμε χρόνο στην ίδια την εκφώνηση. Πριν ξεκινήσουμε το διάβασμά μας πρέπει να είμαστε σίγουροι για το τι ακριβώς ζητάει να κάνουμε. Συνήθως τα θέματα χωρίζονται σε δεδομένα και ζητούμενα. Μην προσπερνάτε τα δεδομένα, είναι ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για να ξεκινήσετε ακόμα και την εισαγωγή της εργασίας.

Π.χ. "Η Απολογία Σωκράτους του Πλάτωνος θεωρείται έργο που μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα ανασυγκρότησης του φιλοσοφικού στοχασμού και της δράσης του Σωκράτη." Αυτό είναι το δεδομένο που μας δίνεται έτοιμο. Είναι μια πολύ ασφαλής κίνηση να το αξιοποιήσουμε και να ξεκινήσουμε και εμείς με αυτό ως δεδομένο. Τι μας λέει η πρόταση; Ότι είναι ένα κείμενο καταλύτης όσον αφορά στις φιλοσοφικές αντιλήψεις του Σωκράτη. Ωραία. Τι κάνουμε μετά; Διαβάζοντας τα αποσπάσματα από το ίδιο το κείμενο, αναζητούμε τα σημεία που το πιστοποιούν αυτό. Πού κρύβονται οι φιλοσοφικές απόψεις του Σωκράτη μέσα στον λόγο του; Πού μιλάει για τις τα φιλοσοφικά του πιστεύω; Τα εντοπίζω, τα διαβάζω καλά, και τα κρατάω στα υπ' όψιν.

Ακόμα δεν γράφω τίποτα. Έχοντας όμως ξεκαθαρισμένο το πλαίσιο στοχασμού του έτσι όπως αυτό μας δίνεται στα συγκεκριμένα αποσπάσματα, ξέρω ότι μιλάει για τα α' συγκεκριμένο ηθικό πρόβλημα και το β' στοχασμό, μου είναι εύκολο να εστιάσω πλέον την προσοχή μου σε συγκεκριμένα πράγματα μέσα στην βιβλιογραφία που καλούμαι να μελετήσω. Ένας καθηγητής μου σε προηγούμενη ενότητα μας είχε πει ότι είναι καλύτερο να αφήνουμε την εισαγωγή της εργασίας μας για το τέλος. Νομίζω ότι είχε δίκιο. Εισαγωγή και συμπεράσματα στο τέλος, αφού έχουμε ολοκληρώσει την ύλη μας και αφού έχουμε δώσει απάντηση στα ζητούμενά μας, βγαίνουν πιο ολοκληρωμένα και πιο σφαιρικά με αυτή την σειρά.

Χτες ολοκλήρωσα την ενδεικτική βιβλιογραφία, τις σχετικές σελίδες από εγχειρίδιο και Vegetti, καθώς και τις αντίστοιχες ενότητες από Ε.Δ.Υ. για την α' εργασία. Έχοντας το θέμα μου πάντα μπροστά μου, διάβαζα και σημείωνα ποιο απαντάει τι. Ωραία. Τι πρέπει να κάνω τώρα; Ένα δεύτερο γρήγορο πέρασμα μόνο των σημείων που απαντούν το πρώτο ερώτημα. Διαβάζοντάς τα πλέον μαζεμένα, θα φωτίσουν πολύ εύκολα τα σημεία που πρέπει να μας απασχολήσουν. Δεν είναι δυνατόν να γραφτούν όλα λόγω του ορίου των λέξεων. Άρα, συγκεντρώνουμε μέσα στο μυαλό μας τις πρώτες ύλες μόνο του α' ερωτήματος και αρχίζουμε να μαγειρεύουμε. Είναι σημαντικό, όπως καταλαβαίνετε, να έχουμε συγκεντρώσει τις σωστές πρώτες ύλες, κάτι που δεν θα έλεγα ότι είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται, χρειάζεται και λίγο η κρίση μας εδώ. Με άσχετες πρώτες ύλες είναι φυσικό ότι και το φαγητό που θα φτιάξουμε θα είναι εκτός τόπου και χρόνου και αυτό, η εργασία μας δηλαδή θα βγει εκτός θέματος. Ακόμα όμως και με τα σωστά αποσπάσματα, το να παίρνουμε αυτούσια κομμάτια και να τα κολλάμε σαν κολάζ πάνω στην επιφάνεια της εργασίας μας, αν με ρωτήσετε, δεν είναι εργασία, είναι κολάζ. Χρειάζεται και το δικό μας λιθαράκι, να ακουστεί κάπου και ένα ίχνος από την δική μας φωνή, να φανεί και η δική μας κρίση, στο τι επιλέξαμε να χρησιμοποιήσουμε, στο πώς κάναμε τους συνδυασμούς, στον τρόπο που από το δεδομένο καταλήξαμε στο ζητούμενο. Αυτό είναι νομίζω η μεγαλύτερη πρόκληση-πρόσκληση που μας προσφέρει η διαδικασία της εκπόνησης εργασιών.

Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 9

Πώς παραπέμπουμε στα χωρία των αρχαίων κειμένων

Πολλοί συμφοιτητές μου έχουν μπερδευτεί σχετικά με το πώς γίνεται η παραπομπή στα διεθνώς κατηγοριοποιημένα χωρία των αρχαίων κειμένων. Τα χωρία π.χ. της Απολογίας που μας ενδιαφέρουν, ξεκινούν από το 20c - 32a και από το 37e - 38b. Πηγαίνοντας όμως στην πρώτη σελίδα τους, την σελίδα 166, βλέπουμε στον 2ο στίχο ένα c, λίγο πιο κάτω ένα 5, παρακάτω ένα d, μετά άλλο ένα 5 και κανέναν αριθμό χωρίου. Αυτό συμβαίνει επειδή ο αριθμός του συγκεκριμένου χωρίου βρισκόταν μία σελίδα πιο πριν, δηλαδή στη σελίδα 165. Όλη η σελ. 166 δηλαδή ανήκει στο χωρίο 20. Πώς το κατάλαβα; Στην σελίδα 168 εμφανίζεται ο αριθμός 21, η έναρξη του επόμενου χωρίου δηλαδή.

Πιο αναλυτικά:

Το κάθε χωρίο χαρακτηρίζεται από έναν γενικό αύξοντα αριθμό, π.χ. 20, 21 κτλ. Στη συνέχεια, γίνεται μια επιμέρους διάσπαση σε γράμματα του λατινικού αλφαβήτου (a, b, c, d, e). Κι εγώ μπερδεύτηκα λίγο μέχρι να καταλάβω ότι το "a" αντιστοιχεί σε 10 γραμμές κειμένού και όχι σε μία, μέχρι δηλαδή να βρει το "b". Τον αριθμό 5 τον βάζει προς διευκόλυνση του αναγνώστη, δεν χρειάζεται να αναφερθεί στην δική μας παραπομπή. Αν δηλαδή το απόσπασμα που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε στην εργασία μας βρίσκεται σε κάποια από τις σειρές μεταξύ a και b, εμείς θα βάλουμε τον γενικότερο στερεότυπο αριθμό (π.χ. 32) και μετά θα δούμε σε ποια δεκάδα γραμμών αντιστοιχεί το κείμενο που θέλουμε.

Π.χ.

Στη σελίδα 168 του αρχαίου κειμένου βλέπουμε τον αριθμό 21 στον στίχο "τε εταίρος ην εκ νέου...". Αυτός ο στίχος είναι ο 21a. To 21a όμως φτάνει μέχρι το τέλος αυτής της παραγράφου, στη λέξη "τετελεύτηκεν". Ό,τι κι αν πάρουμε από το "τε εταίρος.." μέχρι το "τετελεύτηκεν" παραπέμπεται ως 21a.

Τα προηγούμενα της βιβλιογραφίας, δεν το γράφει, αλλά ανήκουν στο χωρίο 20. Αν πάμε δηλαδή στη σελίδα 166 2η σειρά ("τέχνην και ούτως..."), θα το παραπέμψουμε ως 20c. H 1η σειρά "εγώ τον Εύηνον..." ανήκει στο χωρίο 20b, από όπου ξεκινούν και τα χωρία προς εξέταση.

Τετάρτη 12 Οκτωβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 8

Μέχρι πριν από την ΕΛΠ 30 (Γράμματα ΙΙ), ο τρόπος που έγραφα τις εργασίες μου ήταν λίγο - έως πολύ, δηλαδή - εξοντωτικός. Το γράψιμό τους ξεκινούσε μαζί με το διάβασμα και συνέχιζε παράλληλα. Χώριζα το αρχείο word μου σε επικεφαλίδες με τα ερωτήματα και τα υποερωτήματα και ό,τι έβρισκα που να έχει σχέση με τον κάθε υπότιτλο, τα έβαζα αυτολεξί κάτω από αυτές τις επικεφαλίδες, όπως ακριβώς τα έβλεπα στη βιβλιογραφία, τυφλή αντιγραφή. Σκοπός ήταν να έχω συγκεντρώσει όλα τα χρήσιμα χωρία μέσα στο word, έτσι ώστε, όταν θα ερχόταν η ώρα να τα γράψω με δικά μου λόγια, να μη χρειάζεται να ανατρέχω στις διαβασμένες σελίδες και να ξαναμαντεύω όλο το νόημα από την αρχή. Το αποτέλεσμα αυτής της μεθόδου ήταν το αρχείο μου να αναπτύσσεται σε απελπιστικά αμέτρητες σελίδες δεδομένων και να κάνει το συμμάζεμά τους μια τρομερά επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία.

Στην προηγούμενη ενότητα (ΕΛΠ 30), επιχείρησα μια διαφορετική, λίγο πιο ριψοκίνδυνη προσέγγιση: Διάβαζα μόνο. Δεν έγραφα τίποτα απολύτως. Το μόνο που έκανα την ώρα που διάβαζα ήταν να υπογραμμίζω ό,τι θεωρούσα σχετικό και έβαζα δίπλα τους ένα α1 ή β2, ανάλογα με τα υποερωτήματα του θέματος της εργασίας. Αφού ολοκλήρωνα τη μελέτη της βιβλιογραφίας που έπρεπε να διαβαστεί, ξαναγυρνούσα και διάβαζα μόνο τα σημεία που είχα αρχειοθετήσει, με τη σειρά διατύπωσης των ερωτημάτων. Διάβαζα δηλαδή πρώτα όλα τα α1, ύστερα τα α2, μετά τα β1 κ.ο.κ. Όταν τελείωνα, τα έκλεινα όλα και τότε μόνο ξεκινούσα να γράφω. Και ήταν πραγματικά πολύ απελευθερωτική η αίσθηση ότι έγραφα τις εργασίες μου χωρίς δεκανίκια! 

Με αυτό τον τρόπο πετύχαινα να αποκομμίσω με μια ανάγνωση ό,τι, σύμφωνα με την κρίση μου, αφορούσε στην εργασία. Η ανάγνωση ήταν σύντομη και περιεκτική, κι αυτό κρατούσε συμπαγή μέσα στο μυαλό μου όλη την κεντρική ιδέα της εργασίας μου. Είχα όλο το υλικό μου φρεσκοδιαβασμένο, ταξινομημένο και έτοιμο για χρήση, αφού δεν είχαν μεσολαβήσει μέρες έως εβδομάδες από την στιγμή που είχα ξεκινήσει το σχετικό διάβασμα.

Τα αποτελέσματα και με τις δύο μεθόδους ήταν (ευτυχώς έως τώρα :) θετικά. Η διαφορά όμως ήταν ότι στην πρώτη ξεθεωνόμουν στην κούραση με το ανακυκλώνω ξανά και ξανά τα ξεχασμένα σημεία, πελάγωνα από τον όγκο των σημειώσεών μου και μέχρι την τελευταία στιγμή δεν ήμουν σίγουρη αν τελικά είχα εστιάσει στα σωστά σημεία της ύλης μου. Με τη δεύτερη μέθοδο ήμουν σίγουρη, αφού με αυτή την τελευταία ανάγνωση φωτίζονταν από μόνες τους σχεδόν οι απαντήσεις. Το μόνο άγχος που είχα ήταν ότι, ενώ οι συμφοιτήτριές μου προχωρούσαν με το γράψιμο της εργασίας τους καθ' όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας, εγώ δεν είχα γράψει λέξη. Οι εργασίες μου ξεκινούσαν και ολοκληρώνονταν τις τελευταίες μέρες πριν την εκπνοή του χρόνου. Όλο το υπόλοιπο διάστημα απλώς διάβαζα και ταξινομούσα.

Την ίδια μέθοδο σκοπεύω να ακολουθήσω και φέτος. Μου φαίνεται λιγότερο αρχάρια από την πρώτη μέθοδο αυτή η προσέγγιση, με περισσότερο ρίσκο ως προς το αποτέλεσμα, χρειάζεται περισσότερη εμπιστοσύνη στην κρίση σου και τις εκφραστικές σου ικανότητες από ότι με την πρώτη, όμως από την άλλη, σε αποδεσμεύει από την τυφλή παρατακτική συγκέντρωση απόψεων των διαφόρων συγγραφέων, αφού σου δίνει την ώθηση να κάνεις ένα βήμα και από μόνος σου και να αρθρώσεις τον δικό σου λόγο, τον βασισμένο πάντα στην δοθείσα βιβλιογραφία, αλλά μέσα και από το δικό σου προσωπικό πρίσμα έκφρασης και αντίληψης.

Στο κείμενο της Απολογίας, επανέρχομαι συνεχώς, κάθε φορά που ολοκληρώνω μέρος της βιβλιογραφίας, ώστε αφετηρία μου να παραμένει το ίδιο το κείμενο πρώτιστα, και λιγότερο οι αναλύσεις των διαφόρων συγγραφέων. Αφού ολοκληρώσω και με τους λοιπούς της βιβλιογραφίας και συγκεντρώσω και από εκεί τα βασικά σημεία ως προς την απάντηση των ερωτημάτων μας, θα καταλήξω στο εγχειρίδιο, το οποίο δεν είναι μονάχα το βασικότερο εργαλείο μας για την εκπόνηση των εργασιών, αλλά και ο θεματοφύλακας της ύλης μας για τις εξετάσεις στο τέλος της χρονιάς, οι οποίες να μην ξεχνάμε ότι αποτελούν το 70% της βαθμολογίας μας, γι' αυτό και τους δίνω τόσο μεγάλη σημασία. Εν αρχή, λοιπόν, ην το εγχειρίδιο, και μετά όλα τα άλλα. Τι είπαμε πως βάζουμε πρώτα; Το εγχειρίδιο! :)

Δευτέρα 10 Οκτωβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 7

Λίγα πράγματα ειπώθηκαν στην 1η ΟΣΣ, τα περισσότερα έξω από την ύλη των τριών πρώτων κεφαλαίων. Αναφερθήκαμε στη δυσκολία του ορισμού της φιλοσοφίας, αφού πρόκειται για μη εμπειρική επιστήμη που στοχεύει στο καθόλο και όχι το καθέκαστο όπως οι υπόλοιπες εμπειρικές επιστήμες. Κλειδί της φιλοσοφίας: να δημιουργείς επιχειρήματα και ποτέ να μην παίρνεις κάτι ως δεδομένο. Η αμφισβήτηση, ο επαναπροσδιορισμός τους ξανά και ξανά είναι η ουσία της φιλοσοφίας.

Σχετικά με την 1η εργασία:

Ο Σωκράτης θεωρεί εαυτόν σοφότερο, επειδή ακριβώς αμφισβητεί τα πάντα.
Η διαφθορά, ότι εισάγει καινά δαιμόνια από μικρή ηλικία, για την οποία κατηγορήθηκε αφορά σε ιδέες.
Για τον Σωκράτη ο πραγματικός θάνατος είναι να νομίζεις ότι είσαι σοφός, ενώ δεν είσαι, δηλαδή η αλλαζονία.

Σχετικά με τη βιβλιογραφία:

Σύμφωνα με την ΣΕΠ, η λειτουργικότερη σειρά με την οποία πρέπει να διαβαστεί η ύλη μας είναι:
Πρώτα κάνουμε μια ανάγνωση γνωριμίας με το ίδιο το κείμενο, την Απολογία, δηλαδή.
Αφού μελετήσουμε το κεφάλαιο 3 του εγχειριδίου που αφορά στον Πλάτωνα, καθώς και τις σχετικές ενότητες από Vegetti και ΕΔΥ ακολουθούν με σειρά προτεραιότητας:

1. Taylor, ο οποίος παρέχει εγκυκλοπαιδικές γνώσεις για την υπόθεση της απολογίας.
2. Guthrie, είναι πολύ ξεκάθαρος στις διατυπώσεις του, θα δώσει σαφή εικόνα.
3. Reale
4. Βλαστός, είναι αυτός που έφερε την αλλαγή στον τρόπο προσέγγισης του αρχαίου κειμένου.
5. Καρασμάνης, λιγότερο.

Αφού ολοκληρώσουμε τη μελέτη μας, ξαναγυρνάμε στην Απολογία και ξεκινάμε να απαντάμε στα ερωτήματα που μας δίνονται.

Σύνολο ύλης προς μελέτη για την α' εργασία: 140 σελίδες. Αυτό σημαίνει πως δίνουμε προτεραιότητα σε αυτά λόγω προσθεσμίας παράδοσης της εργασίας. Θα επανέλθω στα δύο πρώτα κεφάλαια, αφού ολοκληρωθεί η εργασία.

Στο ακόλουθο link θα βρείτε ολόκληρη την Απολογία του Σωκράτη μαζί με κάποιες εισαγωγικές παρατηρήσεις για τον συγγραφέα, το έργο και την εποχή.

http://www.scribd.com/doc/5384795/-

Σάββατο 8 Οκτωβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Θέμα 1ης γραπτής εργασίας 2011-2012

ΕΛΠ 22

ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2011-2012

ΘΕΜΑ 1ης ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Απολογία Σωκράτους του Πλάτωνος θεωρείται έργο που μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα ανασυγκρότησης του φιλοσοφικού στοχασμού και της δράσης του Σωκράτη. Αφού μελετήσετε τα χωρία 20c-32a και 37e-38b του έργου, απαντήστε στα ερωτήματα:
(1) Με ποιο τρόπο εξετάζει ο Σωκράτης το δελφικό χρησμό ότι είναι ο σοφότερος από όλους;
(2) Ποια είναι η αντίληψη του Σωκράτη για την 'επιμέλεια της ψυχής' και την ανθρώπινη ευδαιμονία και με ποια επιχειρήματα την υποστηρίζει;"

Έκταση: 2.000-2.500 λέξεις.
Παράδοση: έως Τρίτη, 22-11-2011.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Κείμενα
Πλάτωνος Απολογία Σωκράτους-Κρίτων, εισαγ.-μτφ.-ερμην. σχόλια Θ. Σαμαράς, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζήτρος, 2003, σσ. 166-215, 236-239.

Εγχειρίδια του ΕΑΠ
Δήμας, Π. "Η φιλοσοφία του Πλάτωνα", στο: Σ. Βιρβιδάκης κ.ά. Ελληνική Φιλοσοφία και Επιστήμη: Από την Αρχαιότητα έως τον 20ο Αιώνα, τ. Α', Πάτρα: Ε.Α.Π., 2000, σσ. 123-132.
Εναλλακτικό Διδακτικό Υλικό για την Θ.Ε. "Ελληνική φιλοσοφία και επιστήμη¨από την Αρχαιότητα έως τον 20ο αιώνα", Υπερκείμενο, Υποενότητες 3.4.2 ("Η διαμάχη Σοφιστών - Σωκράτη") και 5.29.4 ("Σωκρατικός έλεγχος και μαιευτική").
Vegetti, M., Ιστορία της αρχαίας φιλοσοφίας, μτφ.-επιστ.επιμ. Γ.Α. Δημητρακόπουλος, Αθήνα: Εκδ. Οίκος Π. Τραυλός, 2000 (και ανατ.), σσ. 139-150.

Λοιπή Βιβλιογραφία
Βλαστός, Γ., Σωκράτης: Ειρωνευτής και ηθικός φιλόσοφος, μτφ. Π. Καλλιγάς, πρόλ. Α. Νεχαμάς, Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1993 (ανατ. 2000), σσ. 241-269, 308-314, 338-339.
Guthrie, W.K.C., Ο Σωκράτης, μτφ. Τ. Νικολαΐδης, Αθήνα: Μ.Ι.Ε.Τ., 1990 (ανατ. 1991), σσ. 119-127, 203,211.
Καρασμάνης, Β., Σωκράτης: Ο σοφός που δε γνώριζε τίποτα, Αθήνα: Εκδοτ. Οργαν. Λιβάνη, 2002, σσ. 15-26, 79-90.
Reale, G., Σωκράτης. Προς ανακάλυψιν της αρχαίας σοφίας, επιμ. μτφ. Μ. Οικονομίδου, Αθήναι: Ακαδημία Αθηνών, Κ.Ε.Ε.Φ., 2008, σσ. 58-65.
Taylor, A.E., Πλάτων. Ο άνθρωπος και το έργο του, μτφ. Ι. Αρζόγλου, Αθήνα: M.I.E.T., 1990 (και ανατ.), σσ. 193-205.

Τετάρτη 5 Οκτωβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 6

1.1  Οι απαρχές της φιλοσοφίας

1.1.1  Ο προφιλοσοφικός στοχασμός

Μια πρώτη απλοϊκή αντίληψη για τον κόσμο προβάλλει στα έργα του Ομήρου (Ιλιάδα-Οδύσσεια) και την Κοσμογονία του Ησίοδου. Ένα είδος κοσμογονίας διατύπωσε και ο Σπαρτιάτης λυρικός ποιητής Αλκμάν και ο Φερεδύκης από την Σύρο. Διάφορες εκδοχές κοσμογονίας αποδίδονταν και στους Ορφικούς. Τον 5ο αιώνα π.Χ. οι κοσμογονικές δοξασίες συνδυάστηκαν με κύκλους θρησκευτικολατρευτικούς σε συνάρτηση με τη μοίρα της ψυχής. Όλες αυτές οι δοξασίες, διατυπωμένες με μυθολογικούς κυρίως όρους, αποτελούν το προστάδιο των φιλοσοφικών συλλήψεων των Προσωκρατικών με απηχήσεις πολύπλευρές, τόσο σε γλώσσα όσο και σε νοήματα. Υπάρχουν και οι αιγυπτιακές-ανατολικές επιδράσεις, όλα όμως λειτουργούν ως εφαλτήριο νέων συλλήψεων και αντικείμενο φιλοσοφικής κατεργασίας. Η φιλοσοφική θεμελίωση γίνεται όχι με μυθολογικές δοξασίες, αλλά με επιχειρήματα.

1.1.2  Τα φιλοσοφικά ερωτήματα

Κυρίαρχο ερώτημα: η αρχή του κόσμου, ερώτημα που παρουσιάζεται με δύο μορφές:
α. γένεση (κοσμογονία)
β. λειτουργία (κοσμολογία)
Το ερώτημα προϋποθέτει την ύπαρξη επιπέδων πραγματικότητας. Αναζητούν επίσης το επίπεδο εκείνο της πραγματικότητας που εφάπτει στην εμπειρία και αποτελεί το αληθινό υπόστρωμα του κόσμου μας, την κύρια αιτία της ύπαρξής του.
Η διάκριση αυτών των επιπέδων συνδέεται με το λεγόμενο γνωσιολογικό ζήτημα, που απασχόλησε έντονα τους προσωκρατικούς (κυρίως μετά τον Ξενοφάνη). Μεταξύ άλλων: ποια τα όρια και οι δυνατότητες της ανθρώπινης γνώσης.
Έντονο ενδιαφέρον για τον φυσικό κόσμο (φυσικοί ή φυσιολόγοι, δηλ. φυσικοί φιλόσοφοι), το σύμπαν, τη βιολογία, τη φυσιολογία, την ιατρική, τη ζωογονία, την ανθρωπογονία.
Προσπάθησαν επίσης να δώσουν απαντήσεις για τη ζωή, τον θάνατο, την ψυχή, το πεπερασμένο του ανθρώπου, την αγωνία για τον θάνατο.
Τους απασχόλησαν τέλος ζητήματα ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας (σε μικρότερη κλίμακα).

Από τον μύθο στον λόγο

Έτσι χαρακτηρίστηκε η εξέλιξη που οδήγησε στη γένεση της ελληνικής φιλοσοφίας τον 6ο αι. π.Χ. Αυτό σημαίνει ότι στη θέση των μύθων εμφανίζονται πλέον θεωρίες, την ορθότητα των οποίων παύει να εγγυάται η αυθεντία της παράδοσης, αλλά ορθολογικά επιχειρήματα.
Η απρόσωπη και απομυθοποιημένη έκφραση ευνόησε τη διατύπωση αφηρημένων εννοιών και γενικών κανόνων.
Αυτή η αλλαγή δεν ακύρωσε ωστόσο την παραστατική απεικόνιση ούτε εξαφάνισε τον μύθο από την φιλοσοφία (π.χ. μύθοι Πλάτωνα)
Αρχίζουν και διατυπώνονται θεωρίες που βασίζονται σε παρατηρήσεις εμπειρικών δεδομένων και στην κριτική κατεργασία τους. Πολλές από αυτές είναι λανθασμένες, εξακολουθούν όμως να είναι ορθολογικές. Ας μην ξεχνάμε πως την εποχή αυτή η πειραματική φυσική είναι εντελώς άγνωστη, το εμπειρικό υλικό περιορισμένο, ο μαθηματικός τρόπος διατύπωσης απουσίαζε, το ίδιο και η φιλοσοφική γλώσσα (πρώτοι αυτοί έγραψαν σε πεζό λόγο), η επιστημονική ορολογία, ο κριτικός λόγος. Το γεγονός ότι πρώτοι οι Προσωκρατικοί εισήγαγαν έννοιες όπως άτομο, άπειρο, κόσμος, κίνηση, αριθμός κτλ. δείχνει μέρος του μεγέθους και της σημασίας του φιλοσοφικού στοχασμού τους.
Σημαντικό ρόλο έπαιξε επίσης η θεολογία και η θρησκεία, αφού πολλοί τα εκλαμβάνουν ως παράγοντα στον στοχασμό τους, ωστόσο ακόμα αυτή η παράμετρος υπόκειται σε κριτική.

Δραστηριότητα 1:
Συνήθως περιγράφουμε τη γένεση της ελληνικής φιλοσοφίας ως μετάβαση από τον μύθο στον λόγο. Ως ποιο βαθμό δικαιολογείται η άποψη αυτή; Πιστεύετε ότι ήταν εντελώς ανορθόλογο το κοσμοείδωλο στο οποίο στηρήχθηκε η προσωκρατική παράδοση;

Απάντηση:
Η εξέλιξη, κατά την οποία γεννήθηκε  η ελληνική φιλοσοφία τον 6ο    αιώνα, είναι το πέρασµα από τον µύθο στον λόγο. Εγκαταλείπονται πλέον οι µύθοι και στη θέση  τους εµφανίζονται θεωρίες διατυπωµένες από συγκεκριµένους στοχαστές   µε λογική συνοχή και συνέπεια. ∆ιαµορφώνεται ο φιλοσοφικός λόγος που είχε ως γνωρίσµατα το δηµόσιο χαρακτήρα του  και τη δυνατότητα αµφισβήτησής του εκ µέρους  των άλλων. Εκφράζεται µέσα από τον λόγο η ανάγκη  για τη χρήση κανόνων, η συγκεκριµένη επιχειρηµατολογία, η  συγκρότηση    αποδείξεων  καθολικών,  ικανών  να  αντέχουν    στην  κριτική  και  η αναζήτηση κριτηρίων ικανών να ξεχωρίζουν τις αληθείς και τις ψευδείς γνώσεις. Αυτή η µετάβαση από το µύθο στον λόγο πραγµατοποιείται από τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, των οποίων τα επιχειρήµατα   µπορούµε να τα θεωρούµε σήµερα ορθά η λανθασµένα, κατάλληλα ή άτοπα και παραπλανητικά. εν παύουν όµως οι φιλόσοφοι αυτοί να χρησιµοποιούν επιχειρήµατα. Οι µύθοι δεν έλειψαν από τη φιλοσοφία, ούτε στην προσωκρατική περίοδο, ούτε αργότερα στην ακµή της φιλοσοφίας (Πλάτων). Στα έργα των προσωκρατικών φιλοσόφων δύσκολα    ξεχωρίζεται η µεταφορική από την κυριολεκτική χρήση της γλώσσας. Οι προσωκρατικοί στηρίχθηκαν   στις παρατηρήσεις των εµπειρικών δεδοµένων για να διατυπώσουν τις θεωρίες τους. Αυτές οι θεωρητικές τους προσεγγίσεις µπορεί να ήταν λανθασµένες, όχι όµως  µη ορθολογικές. Αν και δεν χρησιµοποίησαν πειραµατική µέθοδο, η συµβολή τους  στην  διαµόρφωση και εξέλιξη του φιλοσοφικού    και επιστηµονικού στοχασµού ήταν καθοριστική. Οι πρώτοι που χρησιµοποίησαν την επιστηµονική και φιλοσοφική ορολογία, όπως άπειρο, κενό, κίνηση, αριθµός ήταν οι προσωκρατικοί. Επίσης δε λείπει από την προσωκρατική φιλοσοφία  η κριτική στη θεολογική παράδοση. Η θεωρία των προσωκρατικών αποτέλεσε µια µορφή ορθολογικής σκέψης, η οποία φιλοδοξούσε να βάλει τάξη σε ένα νέο κόσµο και να βρει τρόπους ελέγχου των πραγµάτων, συνδυάζοντας  τις τεχνικές και πρακτικές δυνατότητες της εποχής µε τη θεωρητική προσέγγιση των φυσικών και κοινωνικών προβληµάτων. Εποµένως η προσωκρατική φιλοσοφική σκέψη διακρίνεται για τον ορθολογισµό της.


Vegetti:

Κεφάλαιο 2 - Οι απαρχές της ελληνικής φιλοσοφίας και οι μορφές της

2.1  Μυθικές και λογικές μορφές γνώσης

Η μετάβαση από τον μύθο στον λόγο σήμαινε την υπέρβαση των θρησκευτικών, ποιητικών και "ανορθόλογων" μορφών σκέψης από έναν φιλοσοφικό και επιστημονικό ορθολογισμό.

Βασικά χαρακτηριστικά μυθικού κόσμου:
Πρόκειται για ένα ευρύ σύνολο αφηγήσεων σε ποιητική μορφή που περνούσαν από γενιά σε γενιά.
Περιεχόμενο:
Το σύνολο των γνώσεων της εποχής εκείνης για τον κόσμο, τους θεούς, τη ζωή των ανθρώπων, το παρελθόν της ανθρωπότητας και των λαών. Επίσης, απαντήσεις στα θεμελιώδη προβλήματα της εποχής: πώς πρέπει να συμπεριφέρονται οι άνθρωποι απέναντι σε θεούς και ανθρώπους, γέννηση, θάνατος, η θέση του ανθρώπου μέσα στον κόσμο και την φύση. Στοιχεία θρησκευτικά, στοιχεία ηθικής και κοσμοθεωρίας, αλλά και μια πληθώρα πρακτικών γνώσεων.
Λειτουργία:
Μέσα στα παραδείγματα της ποιητικής αφήγησης διαφαινόταν η συλλογική γνώση που έδινε στους Έλληνες της αρχαϊκής περιόδου μια πειστική απάντηση στα προηγούμενα απαντήματα. Συλλογική γνώση => Συλλογική μνήμη
Κρίση:
Οι κοινωνίες αναπτύσσονται και γίνενται πιο σύνθετες (ελληνικές πόλεις 6ου-5ου αι. π.Χ.), οι ανάγκες αυξάνονται σε όλους τους τομείς (ιατρική, πολιτική/στρατιωτική, θεολογία, σύστημα αξιών), με αποτέλεσμα οι απαντήσεις των μυθικών αφηγήσεων να μην είναι πλέον ικανοποιητικές.
Αλλαγή:
Αρχίζουν και αναπτύσσονται εξειδικευμένες μορφές γνώσης, οι οποίες αποκτούν γραπτή μορφή (πεζός λόγος), διαμορφώνονται θεωρίες και κοινωνικοί κανόνες. Οι νέοι κανόνες λόγου και γνώσης δεν ακυρώνουν ωστόσο τον μύθο, ο οποίος δεν έπαψε ποτέ να επηρεάζει τον πολιτισμό και τη συλλογική συνείδηση των Ελλήνων και να είναι παρών μέσα στον πυρήνα των πιο ώριμων γνώσεων και στοχασμών.

2.2  Τι είναι η ελληνική φιλοσοφία;

Η ελληνική κοινωνία αποτέλεσε το ιδανικό περιβάλλον για να γεννηθεί η ιδέα της εκτόπισης της μυθικο-ποιητικής παράδοσης από την φιλοσοφία που φιλοδοξούσε να κυριαρχήσει σε διανοητικό, πολιτιστικό και ηθικό επίπεδο. Η απουσία τόσο κρατικής όσο και εκκλησιαστικής εξουσίας άφησε μεγάλα περιθώρια για σύγκριση και σύγκρουση αντιμαχόμενων τρόπων σκέψης.
Διαφορά:
Ο λόγος των πρώτων σοφών (ο όρος φιλόσοφος θα έρθει αργότερα) δεν διαφέρει πολύ από τον μύθο, υπάρχει ωστόσο διαφορά στη μορφή του φιλοσοφικού λόγου και στους στόχους. Ο φιλοσοφικός λόγος είναι δημόσιος λόγος, ο οποίος γεννά τον αντίλογο, ο οποίος γεννά την λογική επιχειρηματολογία, την αναγκαιότητα χρήσης κανόνων και της συγκρότησης αποδείξεων πειστικών και ικανών να αντέχουν την κριτική, δηλ. αποδείξεων με καθολική ισχύ. Αυτό οδήγησε στην αναζήτηση κριτηρίων με καθολικό κύρος και ηθικά ορθών. Η αναζήτηση αυτή προϋποθέτει επίπονη ερευνητική πορεία και στοχασμό πάνω στα συμπεράσματα. Αυτή η μορφή στοχασμού δεν παρουσιάστηκε, λοιπόν, ως σοφία (=κατοχή της γνώσης), αλλά ως φιλοσοφία (=αγάπη για τη γνώση και κίνηση προς αυτήν).
Κατευθύνσεις:
Η φιλοσοφία στράφηκε προς δύο κατευθύνσεις: α. έρευνα γνώσεων και κανόνων, β. έρευνα αξιών (δίκαιο - ευτυχία).

Τρίτη 4 Οκτωβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 5

Πριν ξεκινήσω με το 5ο ημερολόγιο πορείας θέλω να ξεκαθαρίσω κάτι.

Σε αυτό το blog καταθέτω τον δικό μου τρόπο μελέτης. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ο μοναδικός που υπάρχει ούτε ότι αυτόν πρέπει να ακολουθήσετε. Είναι αυτός που βλέπω ότι εξυπηρετεί εμένα προσωπικά. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να βγάλει κανείς την ύλη και ο καθένας θεωρητικά οφείλει να βρει αυτόν που εξυπηρετεί τον ίδιο και να το προσαρμόσει στον προσωπικό του τρόπο ζωής και τους δικούς του ρυθμούς. Με βοηθάει να ακολουθώ το χρονοδιάγραμμα, δίνει τάξη στο διάβασμά μου και με ξε-αγχώνει. Αν μπορώ να το υπερβώ κιόλας, ακόμα καλύτερα. Όρια βάζω πάντα τις ΟΣΣ και τις ημερομηνίες παράδοσης των εργασιών. Ενδιάμεσα μπορεί να «παίξω» λίγο στο χρονοδιάγραμμα, προσπαθώ όμως πάντα να είμαι συνεπής ως προς την ύλη που πρέπει να έχει βγει μέχρι τις ΟΣΣ και τις εργασίες.

Πώς διαβάζω τώρα: Το πρώτο που κάνω όταν μπαίνω σε καινούργιο κεφάλαιο είναι να διαβάσω τη σύνοψη. Αυτό με βοηθάει να αποκτήσω σε λίγες γραμμές μια γενική άποψη γύρω από το θέμα που πραγματεύεται το κεφάλαιο που έχω να διαβάσω. Πριν αρχίσω έχω συγκεντρωμένα γύρω μου ό,τι μου χρειάζεται από την συμπληρωματική ύλη που υπάρχει στη διάθεσή μου που να έχει σχέση με το συγκεκριμένο κεφάλαιο. Βρίσκω τις σελίδες π.χ. του Vegetti, αναζητώ τυχόν σημειώσεις άλλων φοιτητών, όπως της ollthatjazz, της οποίας τις σημειώσεις έχω ξεκινήσει να ανεβάζω στο blog κτλ. Έχω προσπαθήσει επίσης να βρω τις απαντήσεις από τις δραστηριότητες, οι οποίες να αναφέρω ότι δεν δίνονται φέτος μαζί με το εγχειρίδιο όπως στις προηγούμενες θεματικές. Αυτό σημαίνει: Ψάξτε να τις βρείτε. Τις σημειώσεις της ollthatjazz τις ανεβάζω αφού διαγράψω κάποια προσωπικά της σχόλια πάνω στην ύλη, ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στο πνεύμα του εγχειριδίου. Αυτό, όπως καταλαβαίνετε, θέλει αρκετό χρόνο για να γίνει. Έχουν ήδη αναρτηθεί τα τρία πρώτα κεφάλαια, η ύλη δηλαδή που πρέπει να έχει διαβαστεί μέχρι την παράδοση της α’ εργασίας (γύρω στις 20 Νοεμβρίου). Τα επόμενα, θα αναρτηθούν μετά από αυτή την ημερομηνία. Μέχρι τις 20 Νοεμβρίου λοιπόν, ασχολούμαστε με τα τρία πρώτα κεφάλαια. Επιστολή γνωριμίας από την ΣΕΠ δεν έχει έρθει ακόμα, όπως επίσης άγνωστο παραμένει το θέμα της πρώτης εργασίας. Εμείς όμως, συνεχίζουμε στο πρόγραμμά μας.

Κεφάλαιο 1

Πολλές οι έννοιες-κλειδιά (σύνολο 53), οι οποίες πρέπει να εντοπιστούν μέσα στις υποενότητες και να επισημανθούν για τις εξετάσεις.

Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Αρχικά δίνεται ο ορισμός του όρου «προσωκρατικοί φιλόσοφοι», ποιοι ήταν, πότε έδρασαν, πού έζησαν κτλ. Μέτρο αναφοράς (χρονολογικό, γεωγραφικό, θεματολογικό): ο Σωκράτης. Πιο αναλυτικά:

Προσωκρατικοί φιλόσοφοι έχει επικρατήσει να λέγονται οι φιλόσοφοι που έζησαν και έδρασαν πριν από τον Σωκράτη. Το γεγονός ότι υπήρξαν και σύγχρονοι με τον Σωκράτη φιλόσοφοι που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, καθιστά συμβατικό τον όρο. Οι προσωκρατικοί ασχολήθηκαν με τον φυσικό κόσμο και έδρασαν στην περιφέρεια, ενώ ο Σωκράτης ασχολήθηκε με τον άνθρωπο και έδρασε στην Αθήνα.

Τον 6ο αι. π.Χ. (εποχή των τυράννων, αλλά και των μεγάλων νομοθετών) κέντρο της φιλοσοφικής σκέψης ήταν η Μικρά Ασία (Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης, Ηράκλειτος) και η Κάτω Ιταλία (Πυθαγόρας, Παρμενίδης, Εμπεδοκλής). Η κεντρική Ελλάδα άρχισε να συμμετέχει από τα μέσα του 5ου αι. π.Χ. (με τον Αναξαγόρα που ήρθε από τις Κλαζομενές επίσης της Μ. Ασίας). Φιλοσοφική δράση υπάρχει την ίδια εποχή και στα Άβδηρα Θράκης με τους Ατομικούς.

Πολλοί παράγοντες συντέλεσαν στη γένεση φιλοσοφικού λόγου ήδη από τον 9ο αι. π.Χ. στον ελλαδικό χώρο, με σημαντικότερο τη διάδοση του γραπτού λόγου.

Πρόβλημα πηγών:

Για τους προσωκρατικούς γνωρίζουμε είτε μέσω της άμεσης παράδοσης (αυτούσια αποσπάσματα σε έργα άλλων συγγραφέων) είτε μέσω της έμμεσης παράδοσης (μαρτυρίες και σχόλια μεταγενέστερων χωρίς να συνοδεύονται απαραίτητα από άμεσα παραθέματα του έργου τους). Αυτό εγείρει α) το πρόβλημα της γνησιότητάς τους και β) το πρόβλημα της γλωσσικής τους διατύπωσης. Οι μαρτυρίες και τα σχόλια πολλές φορές αντανακλούν την οπτική γωνία των σχολιαστών, γι’ αυτό και χρειάζονται μεγάλη προσοχή στη μελέτη τους.



Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 4

Λίγα λόγια για τον πρόλογο του Α' τόμου:

Χρειάστηκε να γυρίσω αρκετές φορές στην αρχή του κειμένου μέχρι να εξοικειωθώ με τον τρόπο γραφής των ακαδημαϊκών υπευθύνων της ενότητας. Μου φάνηκε πως μιλούσαν για σχετικά απλά πράγματα με κάπως στριφνή διατύπωση. Λέγοντας "απλά", δεν εννοώ βέβαια το αντικείμενο της θεματικής που όπως δείχνουν τα πράγματα, μάλλον πρόκειται για βουτιά σε πολύ βαθιά νερά... Αναφέρομαι στα πρακτικά θέματα και δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι συγγραφείς του βιβλίου στην συγκομιδή, ταξινόμηση και ερμηνεία των κειμένων προς μελέτη. Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.

Έκταση προλόγου: 12 σελίδες (17-29).

Το πρώτο μέρος ασχολείται με τα κριτήρια της ιστορικής συνέχειας που επιτρέπουν την ομαλή παρακολούθηση της εξέλιξης της φιλοσοφικής σκέψης ανά τους αιώνες. Ως βασικά κριτήρια εκλαμβάνονται η γλωσσική συνέχεια, η πολιτισμική παρουσία μέσα στον χρόνο, η αίσθηση της κοινής καταγωγής μέσα σε ένα κοινό γεωγραφικό και ιστορικό πλαίσιο αναφοράς, μέσα στο οποίο διαμορφώθηκε η εθνική συνείδηση γενικότερα και η φιλοσοφική σκέψη ειδικότερα, μιας και αυτό είναι το θέμα μας.

Στη συνέχεια, γίνεται μια εννοιολογική ανάλυση πάνω στη διαφορά μεταξύ της φιλοσοφίας και της ιστορίας της φιλοσοφίας. Ενώ η πρώτη επικεντρώνεται στις αναζητήσεις και αναλύσεις φιλοσοφικών προβλημάτων, η δεύτερη ασχολείται με το γενικότερο πλαίσιο, μέσα στο οποίο αναπτύχθηκαν οι διάφορες φιλοσοφικές θεωρίες. Αντικείμενο της ενότητας είναι η ανάδειξη των κυριότερων σταθμών της ιστορικής εξέλιξης της ελληνικής φιλοσοφίας μέσα από αντιπροσωπευτικούς εκπροσώπους των διαφόρων φιλοσοφικών ρευμάτων και σχολών.

Ακολουθεί ένας δεύτερος διαχωρισμός, μεταξύ της ιστορίας της φιλοσοφίας και της ιστορίας των ιδεών, ο οποίος δεν μπορεί να θεωρηθεί απόλυτος. Ενώ η πρώτη προσεγγίζει την κάθε περίοδο με καθαρά φιλοσοφικά κριτήρια, η δεύτερη στρέφεται στην ιστορική διαμόρφωση των εννοιών μέσα στον χρόνο, τον τόπο και το πολιτισμικό τους πλαίσιο. Η νεότερη και σύγχρονη περίοδος της φετινής ενότητας προσεγγίζεται από την σκοπιά της ιστορίας των ιδεών.

Ένας τρίτος διαχωρισμός επισημαίνεται μεταξύ της ιστορίας της φιλοσοφίας και της ιστορίας των επιστημών. Αυτό το κομμάτι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μιας και μιλάει για τη διαπλεκόμενη σχέση μεταξύ των δύο. Όταν γεννιέται ένα ερώτημα φιλοσοφικής χροιάς ονομάζεται ανοικτό. Με ανοικτά ερωτήματα ασχολήθηκαν οι πρώτοι φιλόσοφοι, που αφορούσαν π.χ. στην δημιουργία του κόσμου, την ύπαρξη ή όχι του θεού κτλ. Όταν προσδιορίζονται οι χρησιμοποιούμενες έννοιες και οι μέθοδοι προκειμένου να δοθεί απάντηση στο εκάστοτε φιλοσοφικό ερώτημα, τότε το ερώτημα αυτό παύει να θεωρείται ανοικτό και γίνεται κλειστό. Εκεί, αναλαμβάνει τα ηνία η επιστήμη, η οποία ασχολείται με κλειστά ερωτήματα. Και ενώ θα λέγαμε ότι εδώ ολοκληρώνεται η διαδικασία, κάτι συναρπαστικό συμβαίνει και ο κύκλος ξεκινάει από την αρχή: Όταν η επιστήμη φτάνει στο όριο των ερευνών της, όταν "αγγίζουν τον απώτερο ορίζοντα" όπως πολύ γλαφυρά αναφέρει το βιβλίο, τότε ξαναγεννιέται ο φιλοσοφικός προβληματισμός, ανοίγοντας εκ νέου το κλειστό ερώτημα!

Ένα ακόμα σημείο που επισημαίνουν οι συγγραφείς είναι πως σε αυτά τα φιλοσοφικά ταξίδια, σημασία δεν έχουν τόσο οι απαντήσεις, όσο τα ίδια τα ερωτήματα και η προσπάθεια να τα διερευνήσουμε και να συλλάβουμε τις απαντήσεις που βρίσκονται κοντύτερα στην αλήθεια. Η φιλοσοφία λοιπόν έρχεται πριν από την επιστήμη και συνεχίζει και μετά από αυτήν, εξαιτίας του αφηρημένου της θεματολογίας της.

Ο πρόλογος ολοκληρώνεται με την απαρίθμηση των κριτηρίων, βάσει των οποίων επιλέχτηκε το διδακτικό μας υλικό:
α. Επιλογή μόνο των κύριων εκπροσώπων της ελληνικής φιλοσοφικής σκέψεης, καθώς και τα κυριότερα έργα τους. Εδώ, γίνεται και μια αναφορά στην απουσία γυναικών φιλοσόφων, όχι επειδή δεν υπάρχουν, αλλά επειδή δεν έχουν ερευνηθεί επαρκώς.
β. Τα εγχειρίδια δεν επικεντρώνονται στις βιογραφίες, αλλά στη φιλοσοφική σκέψη των Ελλήνων φιλοσόφων.
γ. Αυτές οι φιλοσοφικές απόψεις δεν μελετώνται μεμονωμένα, αλλά σε συνάρτηση με τις ιστορικές αλληλεξαρτήσεις.
δ. Δεν θα εξεταστούν όλοι οι επιμέρους τομείς της φιλοσοφίας (λογική, ηθική, μεταφυσική, γνωσιολογία, φιλοσοφία της γλώσσας, φιλοσοφία του νου κτλ.), αλλά μόνο οι περιοχές που αποτέλεσαν τα θεμέλια της φιλοσοφίας του κάθε στοχαστή (γνωσιολογικές, μεταφυσικές, ηθικές και πολιτικές θεωρίες τους).
ε. Επιλογή μόνο των κυρίων θεματικών αξόνων που μελέτησαν, οι βασικές γραμμές των θεωριών τους, μερικά μόνο επιχειρήματα που χρησιμοποίησαν και μια πρώτη αποτίμηση των συνεπειών των θεωριών αυτών στην εξέλιξη της ελληνικής φιλοσοφίας.

Τα εγχειρίδια είναι γραμμένα από πολλούς συγγραφείς, ως εκ τούτου, τα κείμενα μπορεί να διαφέρουν ως προς την φιλοσοφική προοπτική, το ύφος γραφής, τα κριτήρια επιλογής των κειμένων. Για να επιτευχθεί η ενότητα, χρειάστηκε να γίνουν αλλαγές και να χρησιμοποιηθεί κοινή φιλοσοφική ορολογία.

Τα κείμενα είναι γραμμένα στη νέα ελληνική. Πολλά έχουν αποδοθεί στα νέα ελληνικά από τους ίδιους τους συγγραφείς. Σε αρκετά κείμενα χρησιμοποιούνται με πλάγιους χαρακτήρεις κάποιοι όροι, όπως αυτοί έχουν διατηρηθεί στην αρχαία ή μεσαιωνική τους εκδοχή, αφήνοντας ανοικτό το πλαίσιο ερμηνείας τους. Είναι σημαντικό να έχουμε υπ' όψη ότι πολλά από τα κείμενα αυτά είναι μεταφορές των πρωτοτύπων από τρίτους, κυρίως των έργων της Αρχαιότητας αλλά και μεταγενέστερων, και ως εκ τούτου, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο πώς ερμηνεύονται και αξιολογούνται οι διάφορες φιλοσοφικές θεωρίες στα κείμενα αυτά, αν εντοπίζονται αναχρονισμοί, προκαταλήψεις κτλ.

Ο πρόλογος κλείνει με την αναφορά στη διάρθρωση του τόμου (σκοπός, προσδωκόμενα αποτελέσματα, έννοιες-κλειδιά, σύνοψη, ερωτήσεις) και στον οδηγό για περαιτέρω μελέτη με βιβλιογραφία ερευνητών, οι οποίοι προτείνουν τις δικές τους ερμηνείες για τις φιλοσοφικές θεωρίες των Ελλήνων στοχαστών.

Έχοντας ολοκληρώσει τον Vegetti (2o κεφ.) και τον πρόλογο του α' τόμου, μένει να κοιτάξω ακόμα το cd (ενότητα 2) και από Δευτέρα θα ξεκινήσω κανονικά με την ύλη του εγχειριδίου. Μέχρι την 1η ΟΣΣ πρέπει να έχουν διαβαστεί οι υποενότητες 1.1.1 και 1.1.2.

Το Σάββατο και η Κυριακή είναι εξ' ολοκλήρου αφιερωμένες στην οικογένειά μου.

Καλή ξεκούραση, να περάσετε τέλεια!

Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 3


Αυτός λοιπόν είναι ο Mario Vegetti. Έχοντας ήδη ολοκληρώσει το 2ο κεφάλαιο, θα ασχοληθώ ξανά μετά την ΟΣΣ, στις 8 Οκτωβρίου, σύμφωνα πάντα με το διάγραμμα μελέτης του ΕΑΠ.

Σας δίνω ένα link μέσω του οποίου μπορείτε να μετατρέψετε αρχεία pdf σε word. Μπορεί να φανεί χρήσιμο, το κράτησα στα αγαπημένα. Αρχικά, μπαίνετε εδώ. Θα σας συζητηθεί το e-mail, εκεί θα επισυνάψετε τα pdf αρχεία σας και θα τα αποστείλετε στην διεύθυνση που έχει μπει αυτόματα στον αποστολέα. Λίγα λεπτά αργότερα έρχεται απαντητικό e-mail με τα κείμενα έτοιμα σε μορφή word και πλέον έχετε πρόσβαση στα κείμενα για αλλαγές, διορθώσεις, εκτυπώσεις και ό,τι άλλο θέλετε.

Στην ιστοσελίδα του ΕΑΠ έχουν αναρτηθεί τα ονόματα των ΣΕΠ των τμημάτων. Θα τα βρείτε στο portal με τον κωδικό σας: Κεντρική σελίδα  >  δικτυακή πύλη  >  θεματικές ενότητες  >  όλες οι θεματικές  >  κωδικός της δικής σας θεματικής (π.χ. ελπ 22)  >  τμήματα-διδάσκοντες.
Γυναίκα φέτος.. διδάκτωρ φιλοσοφίας, ψυχολογίας και παιδαγωγικής. Μονογραφίες, επιμέλειες βιβλίων, μελέτες, κριτικές, μεταφράσεις. Αυτοδύναμη διδασκαλία σε τρία πανεπιστήμια της Εσπερίας, τώρα στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Και στο ΕΑΠ, βέβαια. Αυτά και κάποιες φωτογραφίες, και μια σελίδα στο FB. Και μικρότερη από μένα... ουφ.. Όσο περνούν τα χρόνια οι καθηγητές μικραίνουν και οι φοιτητές μεγαλώνουν... και μεγαλώνουν.. και μεγαλώνουν.. ξαναουφ...


Τετάρτη 28 Σεπτεμβρίου 2011

ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 2

Όποτε ξεκινάει η χρονιά, με τα βιβλία ακόμα να τρίζουν στο άνοιγμά τους, την αναμονή της πρώτης συνάντησης και με ένα καλοκαίρι να έχει μεσολαβήσει από τότε που αγανακτούσαμε και υπομέναμε το βασανιστήριο της εξεταστικής, είναι φυσικό να είμαστε γεμάτοι όρεξη για δουλειά.
Εκμεταλλευτείτε το.
Τώρα, που όλα είναι ακόμα καινούργια και ο ενθουσιασμός περισσεύει, στρωθείτε όσο μπορείτε περισσότερο στη δουλειά, πριν σας φύγει. Βρείτε ευκαιρίες κατά τη διάρκεια της μέρας, μείνετε λίγο παραπάνω πριν πέσετε το βράδυ για ύπνο, τώρα που δεν έχουμε ακόμα ξεκινήσει καλά-καλά. Όπως λέω και στον μικρό μου γιο: Ασχοληθείτε! Είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος να πάρετε φόρα και να φύγει κάποια ποσότητα ύλης πριν έρθει το θέμα της εργασίας. Χωρίς το θέμα, το διάβασμά μας είναι πιο καθολικό, δεν εστιάζουμε κάπου συγκεκριμένα, κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα η πρώτη μας επαφή με το αντικείμενο της ενότητας να είναι πιο σφαιρική και όχι μεμονωμένη στα συγκεκριμένα ζητήματα που ζητά εξ’ ορισμού η εργασία.
Αυτό ξεκίνησα να κάνω κι εγώ από χτες. Όπως ανέφερα στην προηγούμενη ανάρτηση, ξεκίνησα το διάβασμά μου από τον Mario Vegetti. Όπως γράφει το εμπροσθόφυλλο, πρόκειται για έναν σημαντικό ελληνιστή, ο οποίος διδάσκει Ιστορία της Αρχαίας Φιλοσοφίας στο ιταλικό πανεπιστήμιο της Παβία. Φωτογραφία του δεν υπάρχει, θα την αναζητήσω ωστόσο στο ίντερνετ γιατί θέλω να έχω και οπτική εικόνα αυτού που διαβάζω.
Για την πρώτη ΟΣΣ θα πρέπει να έχουμε ολοκληρώσει το κεφάλαιο 2 του βιβλίου του, το οποίο τιτλοφορείται Ιστορία της Αρχαίας Φιλοσοφίας, εκδ. Τραυλός. Α’ έκδοση: Ιούνιος 2000. Θυμηθείτε τα γνωστά περί βιβλιογραφίας όταν θα έρθει η ώρα, πλάγια γραμματοσειρά ο τίτλος του βιβλίου, αναφορά επιμελητών, μεταφραστών κτλ. Αν δεν τα θυμάστε, μη σκάτε, δε νομίζω ότι θα έπεφτα πολύ έξω αν έλεγα ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της πρώτης ΟΣΣ θα αναλωθεί για μία ακόμη φορά στο θέμα της βιβλιογραφίας...
Στα δικά μας όμως. Το κεφάλαιο 2 για όσους δεν έχουν ξεκινήσει ή δεν έχουν παραλάβει ακόμα τα βιβλία τους, παρουσιάζει μια γενική εικόνα των απαρχών της ελληνικής φιλοσοφίας, μια σύντομη επισκόπηση των σταθμών που θα πρέπει να θυμόμαστε, μετάβαση από το μύθο στο λόγο, τις νέες μορφές γνώσης και λόγου που τώρα γίνεται φιλοσοφικός, μια ανάλυση της έννοιας φιλοσοφία και η διαφορά της από την σοφία, τους σκοπούς και τους προβληματισμούς αυτού του κλάδου, ο οποίος για τους αρχαίους Έλληνες ήταν τρόπος ζωής, τις τροπές στη σκέψη με την εμφάνιση των φιλοσοφικών σχολών και ονομάτων όπως ο Παρμενίδης, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και το πέρασμα σε μια νέα μορφή φιλοσοφικής σκέψης, τον Νεοπλατωνισμό, με τον οποίο συντελείται μια επιστροφή στο θείο και το πρωταρχικό είναι, όπως συνέβαινε κατά κάποιον τρόπο στις μυθικές απαρχές, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την φιλοσοφία να εισέλθει στην μεσαιωνική περίοδο. Σελίδες: 24-40.
Μου πήρε περίπου πέντε ώρες  να ολοκληρώσω το κεφάλαιο. Με βοηθάει πολύ να βάζω πλαγιότιτλους, να αποκωδικοποιώ τις σελίδες με κάποιο διάγραμμα, να υπογραμμίζω τα σημαντικότερα. Στη φωτογραφία δείχνω ένα παράδειγμα του τι εννοώ. Είναι η σελίδα 34 του Vegetti, όπου γίνεται αναφορά στον Αριστοτέλη. Με το σχεδιάγραμμα έχω μια γρήγορη, απλοποιημένη και περιεκτική εικόνα αυτών που αναλύονται σε μια ολόκληρη σελίδα και μπορώ να το επαναφέρω εύκολα στη μνήμη μου όταν χρειαστεί. Το ίδιο κάνω και στο εγχειρίδιο, το οποίο θα ανοιχτεί ελπίζω σήμερα..

Τρίτη 27 Σεπτεμβρίου 2011

Καλή χρονιά με ΕΛΠ 22 - Ημερολόγιο Πορείας 1

Η θεματική ενότητα της Ελληνικής Φιλοσοφίας και Επιστήμης (ΕΛΠ 22) έχει τη φήμη της πιο δύσκολης ενότητας στο ΕΑΠ. Όσοι την έχουν κάνει την χαρακτηρίζουν ως το Βατερλώ της σχολής. Είναι η ενότητα όπου μένουν οι περισσότεροι στις τελικές εξετάσεις και η ενότητα στην οποία οι περισσότεροι απογοητεύονται από τον βαθμό δυσκολίας και εγκαταλείπουν τις σπουδές τους.
Έχοντας ολοκληρώσει έξι θεματικές, μου είναι πλέον εύκολο να οργανώσω το ξεκίνημα της ακαδημαϊκής χρονιάς και επειδή μποστά μου βρίσκεται αυτή η περιβόητη πρόκληση που λέγεται ΕΛΠ 22, αποφάσισα να κρατήσω ημερολόγιο online, προκειμένου να βοηθηθούν όσο γίνεται περισσότεροι (και εγώ φυσικά) και να ολοκληρωθεί η ενότητα με τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

Έχουμε λοιπόν και λέμε:

Το δέμα με το διδακτικό υλικό της ενότητας το παρέλαβα χτες. Βάρος δέματος: 2,885 kg. Δύο τόμοι, ένα συνοδευτικό βιβλίο (του Vegetti), ένα cd (είναι το ΕΔΥ που υπάρχει στο χρονοδιάγραμμα και σημαίνει Εναλλακτικό Διδακτικό Υλικό), η επιστολή και τα παροράματα. Άνοιξα το δέμα μου, άπλωσα το περιεχόμενο στο γραφείο μου και ξεφύλλισα επί τροχάδην τα βιβλία για να πάρω μια πρώτη γεύση. Είμαι τυχερή, γιατί στο σπίτι έχω τον δικό μου προσωπικό χώρο, ένα δωμάτιο με όλα μου τα πράγματα συγκεντρωμένα. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει έστω μια γωνιά μέσα στο σπίτι, όπου θα έχετε συγκεντρωμένα ό,τι έχει να κάνει με τη μελέτη σας. Αν δεν υπάρχει η δυνατότητα ενός δωματίου, φτιάξτε μια γωνιά στην κρεβατοκάμαρα. Είναι το δωμάτιο με την περισσότερη ησυχία και το θεωρώ ως την αμέσως επόμενη καλύτερη λύση. Δεν χρειάζονται πολλά: ένα τραπεζάκι, δυο ράφια, ένα πορτατίφ. Θα ξέρετε όμως ότι είναι η γωνιά σας και πως ό,τι χρειάζεστε θα το βρείτε εκεί.

Όσο καιρό περίμενα το πακέτο, παρακολουθούσα την ιστοσελίδα του ΕΑΠ. Έχουν ήδη αρχίσει να αναρτώνται όλα τα χρήσιμα που πρέπει να έχουμε για την φετινή χρονιά: χρονοδιαγράμματα, ΟΣΣ, ύλη εξετάσεων κτλ. Εκτύπωσα το χρονοδιάγραμμα και το κόλλησα στο φύλλο της ντουλάπας του δωματίου μου (από την έξω πλευρά για να το βλέπω συνέχεια). Αναζήτησα επίσης το πρόγραμμα των ομαδικών συμβουλευτικών συναντήσεων (ΟΣΣ) και το επισύναψα χειρόγραφα πάνω στο χρονοδιάγραμμα, ώστε να είναι μαζί και σε κοινή θέα.

Όταν το σπίτι ησύχασε και τα παιδιά πήγαν για ύπνο, κάθισα στην ησυχία του δωματίου μου και ασχολήθηκα με τα παροράματα. Θέλουν αρκετή ώρα μέχρι να γίνουν οι διορθώσεις. Είναι το πρώτο που κάνω κάθε χρονιά, ώστε να ξέρω ότι διαβάζω τα σωστά μόλις αρχίσει η μελέτη μου.

Μόλις τελείωσα με αυτό, κάθισα και ασχολήθηκα με την ύλη των εξετάσεων. Έχοντάς την δίπλα μου, άρχισα να κυκλώνω στα περιεχόμενα των βιβλίων όλα τα κεφάλαια και υπο-ενότητες που θα έχω να διαβάσω για τις εξετάσεις. Το ίδιο έκανα και για το συνοδευτικό βιβλίο του Vegetti, το οποίο, είναι μεν εκτός εξεταστέας ύλης, το χρειαζόμαστε όμως για την εκπόνηση των εργασιών και την καλύτερη εμπέδωση της ύλης του εγχειριδίου.

Αφού το έκανα και αυτό, κοίταξα από το χρονοδιάγραμμα τι και τι πρέπει να έχει διαβαστεί
α) μέχρι την αποστολή της πρώτης εργασίας και
β) μέχρι την πρώτη ΟΣΣ.

Το διάβασμά μου θα ξεκινήσει από σήμερα. Προτίμησα να αρχίσω από τον Vegetti (κεφ.2 μέχρι την πρώτη ΟΣΣ) και να αφήσω για μετά το εγχειρίδιο, μιας και δεν γνωρίζω ακόμα το θέμα της πρώτης εργασίας, ώστε να ξέρω πού να εστιάσω περισσότερο την προσοχή μου. Ο στόχος είναι να προχωράω παράλληλα με το χρονοδιάγραμμα.

Η ενότητα είναι δύσκολη και είναι λογικό, αφού καταπιάνεται με έννοιες αφηρημένες και με μεγαθήρια όπως ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, όμως σκεφτείτε και πόσο ενδιαφέρον θα είναι να δούμε από κοντά τις προσεγγίσεις τους πάνω σε θέματα που μας απασχολούν και μας προβληματίζουν ως σήμερα. Με βοηθάει πολύ να βρίσκω το ενδιαφέρον στην κάθε ενότητα, ο λόγος που την κάνω και το τι θα κερδίσω από αυτήν, κάνει το διάβασμα πιο εύκολο και πολύ πιο συναρπαστικό. 

Καλά ξεκινήματα, λοιπόν, και καλή ακαδημαϊκή χρονιά!