ΕΛΠ 12 - Οι προϊστορικοί χρόνοι

Τόμος Α, κεφ. 1

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

(23) Γενικά χαρακτηριστικά

- Αναπτύχθηκε την 3η ή 2η χιλιετία στα νησιά του Αιγαίου, πέριξ της Δήλου
- Περιορισμένες φυσικές πηγές, αρκετές όμως για μικρές κοινότητες

Λόγοι ανάπτυξης :

- Ο οψιανός, το πρώτο εμπορεύσιμο υλικό
- Ύπαρξη πολύτιμων μετάλλων
- Ιδιαίτερη γεωγραφική θέση – ανάμεσα στην Ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη
- Ανάπτυξη του πρώτου στόλου καθώς και λιμανιών για ανεφοδιασμό
- Ο χώρος λειτούργησε ως φυσική γέφυρα κι εξέλιξη του Μυκηναϊκού κόσμου

Πρωτοκυκλαδική Περίοδος

Η μεγαλύτερη ακμή των Κυκλάδων ως αυτόνομο πολιτιστικό κέντρο

Μέσο Κυκλαδική : στενή εμπορική σχέση με την Κρήτη
Ύστερο Κυκλαδική 1η φάση : Εκμινωισμός των Κυκλάδων
Ύστερο Κυκλαδική 3η φάση : Κατάκτηση των Κυκλάδων από τους Μυκηναίους

Αύξηση των οικισμών

Χρήση κιβωτιόσχημων τάφων

Μαρμάρινα αγγεία – Κυκλαδικά ειδώλια

Πρωτοκυκλαδική Περίοδος

(24) Τα περισσότερα ειδώλια βρέθηκαν σε τάφους και συνδέονται με ταφικά έθιμα ή δοξασίες όπως :
Α) κτήμα του θανόντος (για να τον υπηρετεί ή να τον προστατεύει)
(25) Β) προσφορά εξευμενισμού των θεοτήτων
Γ) προβολή της ιδέας της γονιμότητας (μέσω απεικόνισης γυναικείων γεννητικών οργάνων και της εγκυμοσύνης)

(το όλο θέμα παραμένει ανοιχτό)

Προς το τέλος της ΠΚ περιόδου :

Α) εγκατάλειψη οικισμών και οχύρωση άλλων
Β) δημιουργήθηκαν στενότερες σχέσεις με τα παράλια της Μικράς Ασίας μέσω της κεραμικής

ΕΛΠ 10 - Γλώσσα και παιδεία στο Βυζάντιο

 Γλώσσα

Η ελληνική γλώσσα κυριαρχούσε στις ανατολικές επαρχίες του ρωμαϊκού κράτους, η λατινική επικρατούσε στη διοίκηση και αρχικά στο πρώτο διάστημα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας όταν διαχωρίστηκε σε ανατολική – δυτική. Με την πάροδο του χρόνου επιτεύχθηκε μέσω ελληνικών παραγόντων η ισοτιμία Ελληνικής λατινικής, σε δικαιοσύνη – εκπαίδευση. Επί Ιουστινιανού η Ελληνική κυριάρχησε ολοκληρωτικά, αντίθετα στη δύση η Ελληνική έχασε έδαφος και η μη κατανόηση συγγραμμάτων από την ανατολή προς τη δύση, ως αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, είναι η διαπίστωση, ότι εξελικτικά τα αίτια του σχίσματος δεν είναι μόνο εκκλησιαστικά (δογματικά) αλλά και πολιτισμικά.

Η Ελληνική ως γλώσσα Βυζαντινής Γραμματείας

Το μεγαλύτερο μέρος της Βυζαντινής γραμματείας γράφτηκε υπό την επίδραση Αρχαϊσμού – αττικισμού, τα ιδεολογικά γλωσσικά κινήματα γεννήθηκαν την Ελληνιστική περίοδο. Η επίμονη προσπάθεια μιμήσεως ύφους – ρητόρων, το κυνήγι σπανίων λέξεων, οδήγησε στην απώλεια επαφής με τον καθημερινό ομιλούν λόγο έτσι ο αττικισμός εξελικτικά είχε αρνητική σημασία. Παράλληλα με την Αττική καλλιεργήθηκε και η Κοινή, μια απλή εύκολη γλώσσα όλης της Μεσογειακής λεκάνης.

Α) Ήταν γλώσσα του Ευαγγελίου,
Β) απλή λεξιλογικά – συντακτικά
Γ) με ευκολία την χρησιμοποιούσαν οι Ελληνικοί – ελληνίζοντος πληθυσμού.

Μέρος της Βυζαντινής Γραμματείας γράφτηκε στην Δημώδη, μεικτή γλώσσα με αρχαϊκές προσμίξεις. Παρόλο τις διαπολιτισμικές γλωσσικές επιδράσεις – κοινά στοιχεία Αττικής – Κοινής – Δημώδους, διακρίνεται η ύπαρξη της Μεσαιωνικής Ελληνικής, με αλλαγές όπως: προφορά μακρών φωνηέντων – φθόγγων ως βραχέων, έχουμε την παύση της δοτικής – της ευκτικής – του δυικού.

ΕΛΠ 10 - Ο χριστιανισμός

Τόμος Β', Κεφ. 7

Ο Χριστιανισμός

Οι θρησκείες στην αρχή κατείχαν σημαντική θέση στην ιστορία των πολιτισμών δίνοντας νόημα μη έλλογο στη ζωή των ανθρώπων, διαμορφώνοντας έτσι μεγάλο μέρος του συλλογικού υποσυνειδήτου. Η θρησκευτική κοινότητα δεν μένει αρραγής λόγω:
- έλλειψης γνήσιας πνευματικής ζωής (ανακολουθία λόγων-έργων, καταδυνάστευση)
- γέννηση αμφιβολιών και απομάκρυνσης
- άρνηση αποδοχής θρησκευτικών κανόνων
- επιλογήν έτερων υψηλών αξιών.

Αυτοί οι λόγοι μπορούν να οδηγήσουν:
- σε δογματική διαφοροποίηση ή αίρεση
- απομάκρυνση από βασικές κανονιστικές αρχές ή σχίσμα
- σε φιλοσοφική αγνωστικιστική στάση
- σε αρητική-απορριπτική στάση έναντι της θρησκείας.

ΕΛΠ 10 - Το Βυζάντιο: όνομα - σημασία πολιτισμού - κράτος

Τόμος Β, κεφ. 6

Το Βυζάντιο. Το όνομα, η σημασία του πολιτισμού, το κράτος

Απο την Ρωμανία των πηγών στο Βυζάντιο των ιστορικών

Ο χριστιανισμός εγκαθιδρύεται το 311 με το διάταγμα περί ανεξιθρησκίας, νέα εποχή για την αυτοκρατορία. Η ίδρυση νέας πρωτεύουσας, η οριστική διαίρεση σε ανατολικό-δυτικό κράτος, η κατάλυση του δυτικού κράτους από τους Γερμανούς, η διάσωση-διατήρηση της γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού, συντελούν στην απόκτηση νέας φυσιογνωμίας, του κράτους.

Η ονομασία Ρωμανία –Ρωμαίοι υποδηλώνει τον επικρατέστερο γλωσσικά πληθυσμό.
Τον 16-17ο λόγω διαφοράς δόγματος-πολιτισμού, ονομάστηκε Βυζάντιον απο τους δυτικούς. Ο όρος επικράτησε γιατί αμφισβητήθηκε πολύ αργά (19ος).

Οι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί της βυζαντινής ιστορίας απο την δυτική ιστοριογραφία λόγω δυτικού θρησκευτικού περιβάλλοντος, τον κλασσικισμό-διαφωτισμό, έγιναν αποδεκτοί απο την ελληνική διανόηση. Τον 19ο αιώνα οι Ζαμπέλιος-Παπαρρηγόπουλος-Σκαρλάτος Βυζάντιος την ανασκευάζουν, ενώ 10ετίες αργότερα αναπτύσσονται οι βυζαντινές σπουδές.

ΕΛΠ 10 - Λογοτεχνία και Αρχαίο Θέατρο

Τόμος Β, Κεφ. 5

Λογοτεχνία

Ποίηση – έμμετρος λόγος

Τα θέματα της αρχαίας ελληνικής ποίησης: Τα περισσότερα από τα θέματα είναι από τη μυθολογία, ακόμη και όταν το θέμα δεν ήταν μυθολογικό η μυθολογία εμφανίζεται με νύξεις.

Μεγάλο μέρος αφορά σχέσεις και δράσεις των θεών, εξηγώντας την καταγωγή τους και την αιτία της θρησκευτικής τελετουργίας (αιτιολογικοί). Ο 2ος θεματικός άξονας ήταν η δράση των ανθρώπων της ηρωικής εποχής (ήρωες – ημίθεοι).

Η σημασία του μέτρου στην αρχαία ελληνική ποίηση

Το κυριότερο χαρακτηριστικό της ήταν ο έμμετρος στίχος. Η σύνταξη των στίχων γινόταν βάσει μέτρου, εναλλαγή μακρών – βραχέων συλλαβών (προσωδία) που της έδινε ρυθμό, αφού στην προφορά σημασία είχε η χρονική διάρκεια των συλλαβών. Ο ρόλος των μέτρων ήταν τόσο σπουδαίος, ώστε να χαρακτηρίζει κατηγορίες ποιήσεως.

Εξάμετρων (122 122 122 122 122 1) η (11 11 11 11 1221 1)

ΕΛΠ 10 - Τέχνη

Τόμος Β, Κεφ. 4

Τέχνη

Με τον όρο τέχνη εννοούμε συμβατικά την τέχνη που αναπτύχθηκε στον Ελληνικό κόσμο από τον 11ον – 1ον αιώνα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Τα βασικά χαρακτηριστικά της Ελληνικής Τέχνης

Το κύριο θέμα της Ελληνικής τέχνης ήταν η ανθρώπινη μορφή η οποία οφείλεται στην ανθρωποκεντρική φύση του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού. Το κυριότερο χαρακτηριστικό της Ελληνικής τέχνης είναι η Μίμηση, η τάση της απεικόνισης των μορφών, που είναι πιστότερα στην πραγματικότητα, χάρη αυτής της μίμησης οι Έλληνες απομακρύνθηκαν από την συμβατικότητα της Βαβυλώνιας – Αιγυπτιακής τέχνης. Ακόμη και σε περιόδους στις οποίες η μίμηση ,ήταν ο κύριος σκοπός, συνοδεύονταν από την τάση για εξιδανίκευση και τελειοποίηση. Η εξιδανίκευση χαρακτήριζε την Ελληνική σκέψη και είχε πνευματική και θρησκευτική διάσταση, εκ της βαθειάς ανάγκης τους για επιβολή της τάξεως στο χάος της φυσικής εμπειρίας και την τάση προς το θείο. Στην Ζωγραφική – γλυπτική, πίστευαν στην παρουσίαση του σώματος με μία τυπική ιδανική μορφή.